Ahalmeneko zerga politika
Enviado por Chuletator online y clasificado en Matemáticas
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 5,44 KB
Krisialdia, Susperraldia eta Globalizazioa, 1973-2001
1973KO KRISI EKONOMIKOAREN JATORRIA ETA KAUSAK
Arabia eta Israelen arteko laugarren gerraren ondoren, LPEEk 10 aldiz handitu zuen
petrolioaren prezioa.
Input ordezkaezina garestitzeak, aurretik zegoen prezio-egonkortasuna leherrarazi zuen.
Petrolio-inportatzaile ziren herrialdeek defizit handiakizan zituzten;
Garabidean zeudenen
kasuan, kanpo-zorra handiarazi zien; eta garatuen kasuan,atzerapena produkzio-jardueran.
Ondorioz, egoera berri bat: ESTANGFLAZIOA. Bi faktorek lagunduzuten ondorioak larritzen:
1. Bretton Woods-en sortutako sistemaren krisia. Diru-
sistema internazionalaren aldaketa
eman zen, orain arte dolarraren menpe zegoena. Aldaketa Bigarren Mundu Gerra ondoren
eman zen, Bretton Woods-eko akordioetan. Hauetan,45 herrialdek parte hartu zuten (AEB
buru zela), eta helburutzat zuten diruari segurtasunaematea eta Estatuek kanpoko produktuei
jarritako mugak ezabatzea, elkartruke librean oinarrituriko merkatu bat osatzeko.
2. Ekonomia garatuek arrakasta izan zuten: hazkunde handi, enplegu betea eta prezioen
egonkortasuna lortu zituzten akordio politiko batiesker, bi zutabetan oinarritutakoa:
a. Alderdi sozialdemokraten eta kontserbadoreen arteko adostasuna.
b. Sindikatuen eta ugazaba-elkarteen arteko akordioa.
Nekazaritzak munduan zuen pisu-erlatiboa erdira murriztu zen, eta industria ere mehetu
zen.Hirugarren sektorea izan zen, onik gehien atera zuena.Berriro agertu ziren aldizkako
krisiak.Eremu ekonomikoen artean dibergentzia erreala jazo zen.
POLITIKA EKONOMIKOAK KRISIAREN AURREAN: HASIERAKO MOLDATZEA ETA 1980KO
HAMARRALDIKO POLITIKAEKONOMIKO BERRIA
BPGa gutxitu egin zen lehen aldiz Bigarren Mundu Gerra gertatu zenetik. Inflazioa, bizkorrago
hazi zen, eta interes-tasa nominalak eta langabezia-tasak hazi ziren.Gobernuak
ondorioakleuntzen saiatu ziren, eta moldatze-
politika bat hartu zuten. Hamarraldiaren
bigarren erdian, zorroztasunik gabeko diru-
Politikak egin ziren, diru-eskaintzakhandituz.
1979an petrolioaren prezioak bigarren aldiz gora egin zuen, inflazioa eta aurrekontu eta
kanpo-defizitak kontrolatzea ziren politika ekonomiko berriarenhelburu nagusi. Diru-politika
defizitak finantzatzeari begira antolatzen zen.
Inflazioaren eta langabeziaren arteko ordezkarritasun-
maila aurreko hamarraldietan vaina
ahulagoa zen. Ezin zen hobetu enplegu-maila inflazio pixka baten truke. Eskari-politikek
neutralak izanbehar zuten, eta jokaera-arau zorrotzak ezarri behar zituzten, eragileen
ziurgabetasuna gutxitukozutenak.
ESKARI-POLITIKEN ORIENTAZIO BERRIA
Aldaketarik funtsezkoena diru-politikaren esparruan egin zen: helburu nagusia
inflazioakontrolatzea bihurtu zen. Araututako estrategia berriak diru-agintarien
sinesgarritasuna hobetzea ekarri bazuen ere, ez zuenarrakasta handirik izan inflazioaren
aldetik. Lehengaien prezioak behera egin zuten, eta Europakosindikatuak, egoerari hobeto
zegozkionsoldata-igoerak negoziatzen hasi ziren. Kapital-merkatuen liberalizazioak, finantza-
bitartekaritzak kentzeak etainformazioaren teknologia berriak ezartzeak, izugarri zabaldu zuten
diruaren ordezkoaktiboen sorta. Arazo hori larriagoa bihurtu zen; Europako Diru Sistema
(EDS)sortu zenean, truke-tasa finkoen sistema ezarri baitzen. Horrek ekarri zuen EDSaren
krisia.
Zerga-sisteman egindako aldaketarik garrantzitsuena joera bat izan zen, eraginkortasunari
pisuhandiagoa ematea zen.Pisu erlatibo handiagoa eman zitzaion BEZari. Nahiz etazergen
erreforma estentsiboen helburua, besteak beste, presio fiskala gutxitzea izan, emaitzaorokorra
LPEEko herrialde ia guztietan prezioa handitzea izan zen.
EGITURAZKO ESKAINTZA-POLITIKAK
Ideia nagusia aurreko hamarraldietako interbentzio eta erregulazio gehiegizkoak murriztea
zen. Lehen gauzatze praktikoa merkatuen liberalizazio-prozesua izan zen. Bigarren
ondorioaerregulazio-politiketan izandako aldaketa. Hirugarren emaitzaenpresa publikoen
pribatizatze-prozesu bizia izan zen. Azkenik, agintari ekonomikoak ohartuziren merkatuaren
boterea erabiltzeak zituen arriskuez. Langabezia-maila igo, eta inflazio-tasak eta kanpo-
desorekak inoiz ezagututako mailaklortu zituzten. Herrialde abertsen eta pobreen aldeak
handitu egin ziren.
MUNDU GEOGRAFIA ALDETIK HETEREOGENEOA
Asia izan zen 1973-1992 aldian BGParen, per capita BPGaren eta lan-
produktibiatetarenhazkunde-erritmo handiagoak izan zituena. Emaitzarik txarrenak sobietar
munduan jaso ziren,denak behera egin baitzuten SESB desegitean. Nabaritu zen erregimen
komunistek tarte handiazutela muga teknologikoraino, eta COMECONeko (SEBSek eta
sobiertarren inguruko herrialdeekeratutako Elkarren Laguntza Ekonomikorako Kontseiluko)
eremua autarkikoa zela.
1973tik hona epe luzeko langabezia-tasak hazi egin dira ziklo-gertaera bakoitzaren
ondoren.EEEk aurrerapen nabarmenak egin zituen integrazio- eta liberalizazio-prozesuan
aipatutako garaihonetan. 1973an handitu zen lehen aldiz. 1979anEDSa sortu zen, eta ecua
(european currency unit) herrialde guztietako diruen saski gisa onartuzen. Ondoren,
EuroparBatasuneko Ituna (Maastricht-eko Ituna) sinatu zen.
1973KO KRISI EKONOMIKOAREN JATORRIA ETA KAUSAK
Arabia eta Israelen arteko laugarren gerraren ondoren, LPEEk 10 aldiz handitu zuen
petrolioaren prezioa.
Input ordezkaezina garestitzeak, aurretik zegoen prezio-egonkortasuna leherrarazi zuen.
Petrolio-inportatzaile ziren herrialdeek defizit handiakizan zituzten;
Garabidean zeudenen
kasuan, kanpo-zorra handiarazi zien; eta garatuen kasuan,atzerapena produkzio-jardueran.
Ondorioz, egoera berri bat: ESTANGFLAZIOA. Bi faktorek lagunduzuten ondorioak larritzen:
1. Bretton Woods-en sortutako sistemaren krisia. Diru-
sistema internazionalaren aldaketa
eman zen, orain arte dolarraren menpe zegoena. Aldaketa Bigarren Mundu Gerra ondoren
eman zen, Bretton Woods-eko akordioetan. Hauetan,45 herrialdek parte hartu zuten (AEB
buru zela), eta helburutzat zuten diruari segurtasunaematea eta Estatuek kanpoko produktuei
jarritako mugak ezabatzea, elkartruke librean oinarrituriko merkatu bat osatzeko.
2. Ekonomia garatuek arrakasta izan zuten: hazkunde handi, enplegu betea eta prezioen
egonkortasuna lortu zituzten akordio politiko batiesker, bi zutabetan oinarritutakoa:
a. Alderdi sozialdemokraten eta kontserbadoreen arteko adostasuna.
b. Sindikatuen eta ugazaba-elkarteen arteko akordioa.
Nekazaritzak munduan zuen pisu-erlatiboa erdira murriztu zen, eta industria ere mehetu
zen.Hirugarren sektorea izan zen, onik gehien atera zuena.Berriro agertu ziren aldizkako
krisiak.Eremu ekonomikoen artean dibergentzia erreala jazo zen.
POLITIKA EKONOMIKOAK KRISIAREN AURREAN: HASIERAKO MOLDATZEA ETA 1980KO
HAMARRALDIKO POLITIKAEKONOMIKO BERRIA
BPGa gutxitu egin zen lehen aldiz Bigarren Mundu Gerra gertatu zenetik. Inflazioa, bizkorrago
hazi zen, eta interes-tasa nominalak eta langabezia-tasak hazi ziren.Gobernuak
ondorioakleuntzen saiatu ziren, eta moldatze-
politika bat hartu zuten. Hamarraldiaren
bigarren erdian, zorroztasunik gabeko diru-
Politikak egin ziren, diru-eskaintzakhandituz.
1979an petrolioaren prezioak bigarren aldiz gora egin zuen, inflazioa eta aurrekontu eta
kanpo-defizitak kontrolatzea ziren politika ekonomiko berriarenhelburu nagusi. Diru-politika
defizitak finantzatzeari begira antolatzen zen.
Inflazioaren eta langabeziaren arteko ordezkarritasun-
maila aurreko hamarraldietan vaina
ahulagoa zen. Ezin zen hobetu enplegu-maila inflazio pixka baten truke. Eskari-politikek
neutralak izanbehar zuten, eta jokaera-arau zorrotzak ezarri behar zituzten, eragileen
ziurgabetasuna gutxitukozutenak.
ESKARI-POLITIKEN ORIENTAZIO BERRIA
Aldaketarik funtsezkoena diru-politikaren esparruan egin zen: helburu nagusia
inflazioakontrolatzea bihurtu zen. Araututako estrategia berriak diru-agintarien
sinesgarritasuna hobetzea ekarri bazuen ere, ez zuenarrakasta handirik izan inflazioaren
aldetik. Lehengaien prezioak behera egin zuten, eta Europakosindikatuak, egoerari hobeto
zegozkionsoldata-igoerak negoziatzen hasi ziren. Kapital-merkatuen liberalizazioak, finantza-
bitartekaritzak kentzeak etainformazioaren teknologia berriak ezartzeak, izugarri zabaldu zuten
diruaren ordezkoaktiboen sorta. Arazo hori larriagoa bihurtu zen; Europako Diru Sistema
(EDS)sortu zenean, truke-tasa finkoen sistema ezarri baitzen. Horrek ekarri zuen EDSaren
krisia.
Zerga-sisteman egindako aldaketarik garrantzitsuena joera bat izan zen, eraginkortasunari
pisuhandiagoa ematea zen.Pisu erlatibo handiagoa eman zitzaion BEZari. Nahiz etazergen
erreforma estentsiboen helburua, besteak beste, presio fiskala gutxitzea izan, emaitzaorokorra
LPEEko herrialde ia guztietan prezioa handitzea izan zen.
EGITURAZKO ESKAINTZA-POLITIKAK
Ideia nagusia aurreko hamarraldietako interbentzio eta erregulazio gehiegizkoak murriztea
zen. Lehen gauzatze praktikoa merkatuen liberalizazio-prozesua izan zen. Bigarren
ondorioaerregulazio-politiketan izandako aldaketa. Hirugarren emaitzaenpresa publikoen
pribatizatze-prozesu bizia izan zen. Azkenik, agintari ekonomikoak ohartuziren merkatuaren
boterea erabiltzeak zituen arriskuez. Langabezia-maila igo, eta inflazio-tasak eta kanpo-
desorekak inoiz ezagututako mailaklortu zituzten. Herrialde abertsen eta pobreen aldeak
handitu egin ziren.
MUNDU GEOGRAFIA ALDETIK HETEREOGENEOA
Asia izan zen 1973-1992 aldian BGParen, per capita BPGaren eta lan-
produktibiatetarenhazkunde-erritmo handiagoak izan zituena. Emaitzarik txarrenak sobietar
munduan jaso ziren,denak behera egin baitzuten SESB desegitean. Nabaritu zen erregimen
komunistek tarte handiazutela muga teknologikoraino, eta COMECONeko (SEBSek eta
sobiertarren inguruko herrialdeekeratutako Elkarren Laguntza Ekonomikorako Kontseiluko)
eremua autarkikoa zela.
1973tik hona epe luzeko langabezia-tasak hazi egin dira ziklo-gertaera bakoitzaren
ondoren.EEEk aurrerapen nabarmenak egin zituen integrazio- eta liberalizazio-prozesuan
aipatutako garaihonetan. 1973an handitu zen lehen aldiz. 1979anEDSa sortu zen, eta ecua
(european currency unit) herrialde guztietako diruen saski gisa onartuzen. Ondoren,
EuroparBatasuneko Ituna (Maastricht-eko Ituna) sinatu zen.