Abentura eta Zientzia Fikzioa: Generoen Historia eta Ezaugarriak

Abentura Eleberria

Abentura Eleberriaren Aurrekariak

• Aro klasikoko epopeta: Gizaldi edo herri batentzat garrantzitsuak izandako uneak azaltzen dira.
• Bizantziar eleberria: Abenturak maitasun-kontuekin nahasten dira. Eleberri hauetan bikote bat banatzen da eta abentura asko izan ondoren elkartzen dira.
• Zalduntza-eleberria: Zaldunen abenturak agertzen dira.
• Eleberri pikareskoa: Bizitza gogorra duen pikaro baten historia kontatzen du.
• Erdi Aroko bidai-liburuak: Fikziozko abenturak kontatzen ditu. Bidaietan ikusitako azalpen objektiboa ematen da.

Abentura-eleberriaren Sorrera eta Urrezko Aroa

• XVIII. mendean sortu zen Britainia Handian.
• Daniel Defoe: Robinson Crusoe.
• Robinson Crusoe eleberria lehenengo aldizkarietan kapituluka argitaratu zen, eta geroago liburu gisa.
• Jonathan Swift: Gulliverren bidaiak.
• XIX. mendean, Erromantizismo garaian ugaritu ziren.
• Alexandre Dumas: Hiru mosketariak.
• Bultzada handia mendearen bigarren erdialdean jaso zuen.
• Adibideak: Sandokan (Salgari), Altxor Uhartea (Stevenson), Moby Dick (Melville).

Abentura-kontakizunen Ezaugarriak

• Ekintza ugari.
• Erritmo arina eta tentsio gune ugari ditu.
• Leku urrun eta exotikoetan kokatuta daude.
• Pertsonaia nagusia adoretsua da. Antagonistek oztopoak jartzen dizkiote.

Abentura-eleberria Euskaraz: Egileak eta Lanak

• 1980. urtean sortu zen.
• Hainbat eleberri itzuli ziren.
• Aitor Arana: Afrikako semea (berak idatzia).
• Aingeru Epaltza: Lur zabaletan (berak idatzia).

Zientzia Fikzioa

Generoaren Ezaugarriak

• Narrazio fantastikoak dira.
• Argumentuak: beldurrezkoak, abenturazkoak, misteriozkoak.
• Gaiak:
  • Etorkizuneko bizimodua (irudi apokaliptikoak/utopikoak).
  • Aurkikuntza eta asmakuntza zientifikoak (denboraren makina, ordenagailuak, robotak...).
  • Estralurtarrekin harremanak (etsaiak izan daitezke).
  • Espazioko bidaiak.

Zientzia-fikzioaren Sorrera eta Bilakaera

• Zientzia-fikziozko lehen lana: Mary Shelleyren Frankenstein.
• XIX. mendean zientzia-fikzio modernoaren oinarriak jarri ziren.
  • Bi egile nagusi:
  • Jules Verne: Lurraren erdirainoko bidaia.
  • H.G. Wells: Denboraren makina, Munduen gerra.
• XX. mendean indartu eta garatu zen.
• Zientzia-fikziozko terminoa Hugo Gernsback idazleak sortu zuen.
• Lehenengo Europan garatu zen, gero Estatu Batuetan lantzen hasi ziren.
  • Isaac Asimov: Berrehun urteko gizona, Eternitatearen bukaera.
  • Beste egile garrantzitsu batzuk:
  • Aldous Huxley: Bai mundu berria.
  • George Orwell: 1984.
  • Ray Bradbury: Kronika martetarrak.

Munduen Gerra

• H.G. Wellsek idatzi zuen.
• Lurraren inbasioa kontatzen da (estralurtarrak, izpi beldurgarriak...).
• Filma bat baino gehiago egin dira.
• Orson Wellesek (zinemagileak) egokitzapena egin zuen irratian.

Zientzia-fikzioa Euskaraz: Egileak eta Lanak

• Arrakasta handia izan zuen XX. mendean literaturan eta zinemagintzan.
• Euskal Herrian zientzia-fikziozale gutxiago.
• Idazleak eta lanak:
  • Iñaki Zubeldiaren Euskaldun bat Marten (1982).
  • Mayi Pelotaren Biharko oroitzapenak (1985).
  • Txilikuren Antzinako kronikak (1990).
  • Aitor Aranaren Azken gurasoak (2003).
  • Asel Luzarragaren Karonte (2005).