Chuletas y apuntes de Historia de Otros cursos

1-1917ko KRISIEN KAUSAK: Berrezarkuntza garaiko (1876-1931) sistema canovistaren egonkortasun egoeraren amaiera (txandakatze eta kazikismoan oinarriturikoa) 98ko hondamendiarekin hasiko da. Ondoren, 1909ko Bartzelonako Aste Tragikoak, Espainiak Melillan jasandako porrotaren eraginez eztanda egin zuen. Beraz, gobernuaren ustelkeriek eta ezegonkortasun politiko, ekonomikoak eta sozialak esparru militar, politiko eta sozialean 1917ko krisiak sorrarazi zituen: Krisi militarra: Marokora joaten zirenen militarrei aplikatutako igoera, Defentsa Batzordeak sortzea eragin zuen eta gobernuak men egin zuen estatu kolpe baten beldur bait zen. Krisi politikoa: Datoren gobernuak Gorteak bertan behera uztea agindu zuen. Neurri horren aurrean, Lliga Regionalistako... Continuar leyendo "1917ko Krisiak Espainiako Politikan" »

El Reinado de Fernando VII (1808-1833) y la Pérdida del Imperio Colonial

Durante el reinado de Fernando VII, entre 1808 y 1833, la mayor parte de las colonias españolas en América obtuvieron su independencia, formándose repúblicas independientes gobernadas por criollos. Tras los movimientos independentistas, España conservaba colonias en América: Cuba, Puerto Rico y Filipinas, que constituían los últimos restos del imperio español.

En 1823, el presidente estadounidense James Monroe había respaldado la independencia de las colonias americanas en un discurso, mediante la frase "América para los americanos".

La Situación en Cuba

Desde mediados del siglo XIX, la economía cubana tenía mayores relaciones comerciales con Estados Unidos... Continuar leyendo "El Reinado de Fernando VII y la Pérdida de las Colonias: Causas y Consecuencias" »

INDEPENDENTZIA GERRA

Kausak

Espainiako Independentzia Gerraren (1808-1813) kausa nagusia Frantziako armadaren inbasioa izan zen, Napoleonek Portugal eta Espainia konkistatu nahi zituelako. 1807an Fontainebleauko Ituna sinatu zen, eta horren bidez, Espainiako errege Karlos IV.aren ministroak, Godoyk, Napoleoni Espainiako lurretan sartzeko baimena eman zion, Portugal menderatzeko aitzakiarekin.

Hala ere, frantziar tropek Espainiako hiri eta lurralde estrategikoetan nagusitu ziren, eta horrek herritarren haserrea piztu zuen Godoyrekiko. Gauzak horrela, herritarrek Aranjuezeko matxinadaren (1808) bidez (lehen herri matxinada) beren haserrea adierazi zuten. Beraiek Godoy epaitu eta Karlos IV.ak abdikatzea eskatzen zuten, Fernando VII.a errege izendatuz.... Continuar leyendo "Espainiako Independentzia Gerra eta 1812ko Konstituzioa" »

Sarrera

Testu hau Maria Kristinaren erregeordetzaren biurteko aurrerakoian eta karlista eta liberalen arteko gerra betean onartutako desamortizazio dekretuaren zati bat da. Dekretu edo lege bat den heinean, dokumentu juridiko bat dela baiezta dezakegu; baina, aldi berean, dokumentu ekonomiko eta sozial bat da, gizartean aldaketa proiektatzen duten finantza-neurri batzuk planteatzen baititu.

Lehen mailako iturri zuzena da, 1836ko otsailaren 21ean Madrilgo Gazetan argitaratu zena. Egilea Juan Álvarez Méndez Ogasun ministroa da, zeinak bere bigarren abizena Mendizabalengatik aldatu zuen jatorri judua ezkutatu eta odol garbitasuna erakutsi ahal izateko.

Testua Maria Kristina erregeordeari zuzenduta badago ere, edukiak (eta lege bat izatearen gakoak)... Continuar leyendo "Mendizabalen Desamortizazioaren Dekretua: Testuaren Analisia eta Testuingurua" »

El Sexenio Democrático (1868-1874)

La Revolución de 1868, integrada por prácticamente todas las opciones políticas, puso fin al reinado de Isabel II y a la propia monarquía borbónica bajo el signo del liberalismo democrático.

Causas de la Revolución

La Revolución de 1868 se inició en Cádiz con un pronunciamiento militar, al que se unieron otras guarniciones del ejército y un amplio movimiento político y popular. Comenzaba así lo que para los coetáneos era una revolución «gloriosa», que habría de traer profundos cambios.

En el estallido de la revolución confluyeron diversas causas:

• El descrédito de la monarquía y su identificación con sectores cada vez más reaccionarios.
• La penetración del ideario democrático, de mayor tolerancia

1939ko Erantzukizun Politikoen Legea: Analisia eta Testuingurua

Sailkapena

Eskutan duguna 1939. urtean altxatuek idatzitako Erantzukizun Politikoen Legea da. Jatorriaren aldetik, testua lehen mailako iturria da, historikoa; formaren aldetik, lege bat da, hortaz, juridikoa; edukiaren aldetik, testua politikoa da.

Dokumentu hura berretsi zuena, Gerra Zibilaren azken uneetan Espainiako zatirik handiena kontrolatzen zuen bando frankista izan zen, Francisco Franco jeneralak zuzenduta.

Dokumentua 1939ko otsailaren 9an onetsi zuen aginte faxistak, baina lau egun geroago argitaratu zen, otsailaren 13an, Boletín Oficial del Estado aldizkari ofizialean. Hartzailea garaiko Espainiako gizartea izan zen, eta testuaren helburua aurretik ezarritako gobernu errepublikanoan... Continuar leyendo "Erantzukizun Politikoen Legea: Analisia eta Testuingurua (1939)" »

Sarrera

Lehen Mundu Gerra (1914-1918) ordura arteko gatazka beliko handiena izan zen, baliabide eta suntsipen maila ikaragarria eragin zuena.

Inperialismoa eta Gerraren Kausak

XIX. mendean, potentzia kolonialistek lehengaiak, eskulan merkea eta merkatuak lortzeko mundu osoan lurraldeak konkistatu zituzten. Gainera, herrialde independenteetan eragina eta inbertsio-aukerak bilatzeak ere tentsioak sortu zituen, eta horrek inperialismoen arteko lehia piztu zuen, gerra egiteko arrazoi nagusietako bat bihurtuz.

Gerraren Hasiera eta Aliantzak

Europan hainbat tentsio-gune zeuden XIX. mendearen bukaeran: Marokon (Frantzia eta Alemania), Bosnian (Austria eta Serbia), eta Balkanetan (1912-1913), Otomandar Inperioaren lurralde-galerengatik. 1914ko ekainaren... Continuar leyendo "Lehen Mundu Gerra: Kausak, Garapena eta Ondorioak" »

Liberalismo Politikoa

Liberalismo politikoa Antzinako Erregimenaren (Europako monarkia absolutistak, ekonomiaren feudalismoa eta gizarte estamentalak) aurrean sortu zen. Gizartean eragina izan zuten Ilustrazioaren ideiek eta parlamentarismoaren kontzeptuek, eta hauek monarkien boterea mugatzearen eta norbanakoen eskubideak bermatzearen aldekoak izan ziren. Liberalismo politikoaren printzipio nagusiak honako hauek izan ziren:

• Legearen aurrean berdintasuna: Legeek guztiei berdin aplikatu behar zaizkie, gizarte-klasea edozein dela ere.
• Norbanakoen eskubideak: Bizitza, askatasuna eta jabetza eskubide ezinbestekoak ziren.
• Oinarrizko askatasunak: Prentsa, elkarretaratze eta adierazpen askatasuna.
• Boterearen banaketa: Boterea hiru adarretan banatu behar

Euskeldun Batzokijaren Estatutuak (1894): Azterketa

Aztertu behar dugun testu hau Sabino Aranak 1894ean idatzitako Batzokiko Estatutua da, hau da, elkarte horren legedia. Testu historikoa dela esan dezakegu, lehen esan bezala 1894ean idatzia delako. Horrez gain izaera juridikoa du, estatutuko artikuluak agertzen baitira, eta eduki politikoa du. Azkenik testua batzokiko kideei zuzentzen zaiela esan dezakegu.

Elkartearen Definizioa eta Lema

Testuko lehenengo bi artikuluek elkartearen definizioa ematen dute, esanez elkartea EAJren menpe geratzen dela. 3., 4., 5., 6. eta 7. artikuluek Jaungoikua eta Lagizarra lemari buruzko datuak ematen dituzte, hitz bakoitza definituz. Azkenik, 8. artikuluak Euskal Herriaren osaerari buruz hitz egiten du.

Testuinguru