Zelula autotrofoak
Enviado por Chuletator online y clasificado en Biología
Escrito el en vasco con un tamaño de 6,77 KB
BOST ERREINUAK
MONERA ERREINUA
Erreinu honenetan biltzen diren Organismoak zelulabakarrak dira eta zelula prokariotoezeraturik daude. Zelula mota honek AN-ren inguruan ez du mintz nuklearrik. Oso egiturasinplea dute eta tamaina txikia izaten Dute. Lurrean dauden izaki bizidunik ugarienak
dira. Erreinu honek izaki bizidunik Bakunenak hartzen ditu bere baitan: Bakterioak eta
Zianobakterioak.
BAKTERIOAKizaki zelulabakarrak hartzen
Ditu bere baitan:mikra ingurukoak izaten dira. Nonahi
bizi dira: itsasoan, ibaietako, aintziretako etaurmaeletako ur gezatan, lurrean, airean
Eta baita animalia batzuen digestio aparatuanere.Bakterio gehienak heterotrofoak dira
Eta habitatean aurkitutako materia organikoaren
hondarrak jaten dituzte.
Beste batzuk,
Berriz, autotrofoak dira, eta beren elikagaiak
sortzen dituzte. Bakterioa hazi egiten
Da, bere DNA bikoiztu egitendu eta gero bi bakterioetan bereizten
Da gemazio prozesuaren bidez.Bakterio batzuek infekzioak tratatzeko
Substantziak ekoizten dituzte: antibiotikoak
ZIANOBAKTERIOAK:
Autotrofoak dira eta Eguzkiaren argiaz
Baliatuta, beren elikagaiak sortzen dituzte.Tsasoan, urmaeletan eta lur hezetan
Egoten dira, eta sarritan koloniak eratzen dituzte,dberdin-berdinak diren zelula
Multzoak, alegia.
PROTOKTISTA ERREINUA
Erreinu honetan biltzen diren Organismoak zelula eukariotoez eraturik daude
(kromatina, gunearen barneko materiala, Mintz baten barnean dago eta zelula bakarbatez edo gutxi batzuez osatutako izaki Bizidunak dira. Oso izaki desberdinak hartzenditu bere baitan: Algak eta Protozooak)
PROTOZOOAK
Izaki zelulabakarrak dira, zelula
Eukariotoak dituzte eta materia organikoarenhondarrak edo beste izaki zelulabakar
Batzuk jaten dituzte (heterotrofoak).Milaka protozoo espezie daude: gehienak
Bizi askea dute eta itsasoan eta ur gezatan bizidira eta bakterioak baino askoz
Handiagoak dira: paramezioek, adibidez, milimetrohamarrena izaten dute (begi hutsez ere
Ikus daitezke).Protozooak oso aktiboak dira, eta
Zeluletan dituzten atal berezi batzuen bidez (zilioak etaflageloak) higitzen
Dira.Hogei protozoo inguruk soiliksortzen
Dizkigute gaixotasunakgizakioi. Horietako batzuekUgalketa asexuala eta sexuala aurkezten
Dute. Azken honetan zigotoak esporaerresistente eta pareta sendo itxura
Hartzen du lehorte eta hotz garaietan.
ALGAK
Bi motatako algak daude: zelulabakarrak Eta zelulanitzak. Ez batzuek eta ez besteek ez dute egiazko ehunik. Izaki Autotrofoak dira eta landareek bezalaxe ( fotosintesiaren
bidez, kloroplastoak dituzte eta) Sortzen dituzte elikagaiak. Era askotako algak daude.Zelulabakarrak mikroskopikoak dira; Zelulanitzak, berriz, handiak. Uretan bizi dira, bai itsasoko ur gazitan eta baita ur Gezatan ere. Hala ere badira lurzoruan edo zuhaitzenazalean bizi diren algak ere. Nahiz eta Alga gehienen bizia askea den, alga batzuk
itsasoko ornogabeen zelulen barruan Bizi dira sinbiosian (belakietan, koraletan…).
Lehorreko algen artean ere hainbat Sinbiosi daude: esate baterako onddoekin: likenak.
Alga makroskopikoak hiru taldetan banatzen Dira: Alga berdeak (uste da horietatik eboluzionatu zutela landareek), Alga Arreak eta Alga gorriak. Oso errez
bereizten dira koloreari esker. Kolore pigmentu Berezien eta klorofilaren
araberakoa da.
FUNGI ERREINUA
Erreinu honek biltzen dituen izaki
Bizidunak eukariotoak dira. Gehien-gehienakzelulanitzak dira eta ez dute ehunik.
Denek beste izaki bizidun batzuen hondarrak jatendituzte, hau da, heterotrofoak dira.
Onddo gehienak sexu bidez zein asexualki ugaltzendira, eta askotan txandakatzen diraZelulek kitina molekulaz osatutako
Zelula-pareta dute. Kitina zelula-paretari esker.Zelula sendoagoa eta trinkoagoa da, eta
Onddoa giro gordinagoan bizi daiteke, hezetasungutxiagorekin. Onddo gehienak,
Ozeanoetan, ibaietan eta aintziretan bizi dira, edolehorreko ingurune hezeetan.Onddoak,
Bakterioekin batera, materia organikoaren deskonposatzaile nagusiak dira. Gizakion
Ikuspuntutik, zenbait onddo oso kaltegarriak dira: laboreak, elikagaiak, etxebizitzak,
Arropak eta abar hondatzen dituzte, eta batzuek gizakiak ere kaltetzen dituzte
LANDARE ERREINUA
Landare Erreinuan sartzen diren izaki
Guztiak zelulanitzak dira; eukariotoak, beraz.Eguzkia da horien energi iturria eta
Lurretik hartzen duten materia inorganikoazelikatzen dira. Mota askotako landareak
Daude.Goroldioak landare primitiboak dira.
Lehorrean hazten dira, nahiz eta uraren mende bizi diren, eta horregatik, beren
Habitata oso leku hezeetara mugatzen da. Antzina, uretako landareek lehorrera
Irteteko egin zituzten ekinaldietako askok porrot egin zuten eta goroldioak
Dira lehorrera erabat moldatu ez zirenetako eredu bat. Uretatik irten zirenean,
Landareek egitura jakin batzuen jabe egin behar izan zuten,lurrean zutik mantentzeko; antzinako
Landare horien artean dira Iratzeak. Hauek,lurrean zutik mantentzeko gai izateaz
Gain, altuera dezente ere hartzen dute. Iratzeakgoroldioak baino hobeto moldatu ziren
Lehorrera eta gehiago hedatu eta garatu ziren.
Baina iratzeek uraren mende segitzen Dute ugaltzeko. Uretatik kanpora ugaltzeko gai izan ziren landareak; hau da, Beren ugalketa uretakoinguruneetatik Askatu zuten landareak lehorrean hedatu eta ingurune berrietara moldatzeko gai Izan ziren; landare horiek haziak eta loreak dauzkatenak dira.
ANIMALI ERREINUA
Metazooen izen arrunta animalia da.
Enbrioietatik abiatuta garaturiko bizidunplurizelular holozoikoak dira; gametoak
Ez dira inoiz egitura zelulabakarretan sortzen,organo sexual plurizelularretan baizik.
Ehun eta organoetan antolaturik egoteagatikbereizten da metazooen egitura; beraz,
Ez lirateke plurizelular terminoz izendatu behar,zelulanitzetatik haranzkoak baitira.Animali gehienek hurrengo ezaugarriak
Dituzte:- Higitzeko ahalmena eta horrela
Elikagaiak bila ditzakete. Substratu finko batiitsatsita bizi diren animaliei
Dagokionez, zilio edo flagelo higigarriak dituzten zelulakharrapakinak antzemateko- Erlazio sistema konplexua dute
(zelula sentsorialak, , zentzumen organoak, nerbiosistema…) eta horren bidez inguruan
Ematen diren aldaketak antzeman eta beharadinako erreakzioak sortzen dituzte
Sumatutako estimuluari erantzuteko
- Zelula bakoitzaren eta guztien Nutrizioa bermatzeko zenbait sistema eta aparatudituzte: Digestio aparatua
o Arnas sistemao Iraitz aparatuao Barne bitarteko zirkulatzialeaAnimalien sexu bidezko ugalketa da, Baina organismorik primitiboenen sexu bidezkougalketa zein asexuala izan daitekeen. Lehorreko espezieak: barne ernalketa. Uretakoespezieak: kanpo ernalketa.Filum inportanteenak hauexek dira: Poriferoak, Knidarioak, Moluskuak, Anelidoak,Artropodoak, Ekinodermatuak eta Kordatuak.