Sendotze demokratikoa: 1978ko konstituzioa eta autonomien estatutua

12. TRANTSIZIOA(1975-1982): 1978KO KONSTITUZIOA ETA 1979KO GERNIKAKO ESTATUTUA

1. FRANKISMOA FRANCO GABE :

Arias Navarro frankismoaren Jarraipena irudikatzen zuen, eta kritika ugari piztu zuen. Bere Gobernuaren inmobilismoak areagotu zituen lan-gatazkak eta konfrontazio Politikoa.
Arias Navarroren eta erregearen arteko harremana oso hotza izan Zen, monarka erreformen aldekoa baitzen.

Erregeak presidentea dimititzea Lortu zuen 1976an.Oposizio politikoaren koordinazioa:

Oposizio Antifrankista 1974 eta 1975 artean antolatu zen, Koordinazio Demokratikoa sortu Zuten, Platajunta izenaz ezagunagoa eta hau exijitzen zuten:

behin-behineko Gobernu bat, amnistia orokorra, askatasun politikoak eta sindikalak; eta Prentsa-, iritzi- eta informazio-askatasuna.

Gizarte protestek Aurrera Jarraitu zuten. Arias Navarrok dimititu behar izan zuen, erregearen babesik ez Zuelako.

Erregeak Adolfo Suárez Izendatu zuen gobernuko presidente. Inmobilistatzat jotzen zuten.
Suárezek Ondo jokatu zuen, gizartearen askatasun-nahia entzunez eta erreformak Bizkortuz. Elkarte politikoak despenalizatu eta greba-eskubidea arautu zuen. EAJk Autonomia Estatuturanzko bidea antolatzen hasi.

Prozesu erreformistak Tentsioak piztu zituen sektore inmobilistekin

Gai militarreko lehen Presidenteordeak dimititu eta Gutiérrez Mellado jenerala izendatu→ funtsezkoa Militarrek prozesu demokratikoa onartzeko.

Erreforma Politikorako Legea:

Suárezen gobernuak Erreforma Politikorako Legea aurkeztu zuen gorteetan, legea onartzeko eta gero gorteak desegiteko. Legearen helburuak:Herri-subiranotasuna berreskuratzea.Gorteetako kideak Sufragio unibertsal, libre, zuzeneko eta sekretuz aukeratzea.Pertsonaren Oinarrizko eskubide bortxaezinak defendatzea.Alderdi-aniztasuna aitortzea.

Legea prestatzen zen bitartean, gobernuak elkarrizketak izan zituen Armadarekin, Elizarekin, oposizioarekin eta legea onartu behar zuten gorteetako Prokuradoreekin. Onartu ostean erreferendumera eraman zen eta baiezkoa eman Zitzaion.

Erreferendumaren emaitza onek gobernua indartu Zuten.
Hauteskunde demokratikoetara deitu zen.
PSOEk biltzarra egin zuen, Felipe González hauteskunde-jokoan parte hartzeko prestatu zen. Alderdi asko Legeztatu ziren.
PCE legeztatzea izan zen arazo handi bat baina azkenean Egin zen. Horrek izugarri haserretu zituen sektore immobilistak. Hauteskundeei Begira, Adolfo Suárezek Zentro Demokratikoaren Batasuna (UCD)
sortu zuen Eta haren buru izan zen. Haren eskuinaldean Aliantza Popularra (AP)
Zegoen, Manuel Fraga zuen burua.  Euskal lurraldeetan, Eusko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
eta Euskadiko Ezkerra (EE)
sortu ziren

Ezkerreko erreferenteak:

PSO

E eta PCE.

Diputatuek lehenbiziko zeregintzat hartu zuten konstituzio Ez-baztertzaile bat egitea. Oinarriak: lortutako subiranotasuna, Bizikidetza demokratikoa eta eskualdeen arteko desberdintasunen defentsa, batasun hautsiezinaren barruan.
Konstituzio Gaietarako Batzordeko zazpi Kidek konstituzio bat adostu zuten. → Kongresuak eta senatuak testu Konstituzionala onartu.
1978ko abenduaren 6an, konstituzioa erreferendum bidez bozkatu zen eta aprobatu zen portzentaje handi batekin. Erregeak berretsi.

Konstituzioak bestelako demokrazien eta konstituzionalismoaren oinarrizko Ezaugarriak bildu, gizarte demokratiko aurreratu bat sortzeko asmoz. Honela definitu zen Espainia:
Zuzenbideko estatu sozial eta demokratikoa eratzen du. Askatasuna balio gorena.

Nazioaren subiranotasuna herrian Datza, eta hortik sortzen dira botereak. Eredu politikoa:

Monarkia Parlamentarioa

Konstituzioa nazioaren batasun zatiezina oinarritzen Da eta aldi berean, Konstituzioak aitortu eta bermatu egiten du Espainia Osatzen duten nazionalitate eta herrialdeen autonomia-eskubidea.

Konstituzioak, giza eskubideak eta askatasunak bermatu zituen, Espainiar guztiak legearen aurrean berdinak direla zioen. Heriotza-zigorra Ezeztatu, kasu zehatz batzuetan izan ezik.
Estatu akonfesional bat Ezarri. Irakaskuntza-, merkatu-, erlijio- nahiz kultu-askatasuna eta askatasun Ideologikoa bermatu zituen, bai eta bizitzeko eskubidea, jabetza pribaturako, Greba egitekoa eta hezkuntzarakoa ere. Adin-nagusitasuna 18 urtetan finkatu.

Konstituzioak estatuko hiru botereen banaketa eta independentzia ezartzen Zuen:Botere legegilea→ gorteak.
Bi ganberak (kongresua eta senatua) Osatuko zuten, kideak sufragio unibertsal, zuzeneko eta sekretu bidez aukeratu.Botere betearazlea→ gobernua.
Barne- eta kanpo- politika zuzendu, eta gorteei Lege-proiektuak aurkezteko ahalmena.Botere judiziala epaile eta Magistratu independenteen eskuetan egongo zen. Horiek herriagan jatorria Duen justizia administratuko zuten, legeen bidez.

4.2 ESTATU AUTONOMIKOAREN SORRERA

Frankismoaren azken etapan, manifestazio Asko egin ziren.Euskal probintzietan, 1978ko otsailean Eusko Kontseilu Nagusia (EKN)
onartu zen. 1979an, Euskal Herriko Autonomia Estatutua Onartu zen. 1980an, aurreneko hauteskunde autonomikoak egin ziren. Horren ondorioz, Euskadin, bigarren Eusko Jaurlaritza eratu zen. Oraingoan, 1978ko Konstituzio monarkikoan oinarritu zen, Autonomia Estatutuko lehen Artikuluak euskal herria nazionalitate gisa deskribatzen baitzuen.

4.3 AUTONOMIEN ESTATUA

Lege berriak pozik utzi zituen katalanak eta Euskaldunak, nazionalitate terminoa jasotzen zuelako. Estatuaren Antolamendu berriari esker, lurralde guztiak erakunde autonomiko gisa antola Zitezkeen. Konstituzioak bi bide jasotzen zituen:151. Artikuluak Nazionalitate historikoentzat (Euskadi, Katalunia eta Galizia). Bide honek Autogobernu-maila handiagoa ematen zuen, eta gainerako autonomiek ere erabili Zezaketen, baldin eta eskaera eskualde horretako biztanle gehienek babesten Bazuten. 143. Artikuluak eskumen gutxiago ematen zituen.