Segundo examen de euskera

SINONIMOAK

Mehar/Zehar= zail/barna Finari soldata= saiatuari dirusaila  Ikaraz/hedatu=beldurra/zabaldu   Txit/etxola=guztiz/txabola   Ezkilak/Larriren=kampaiak/larrialdi  Herabe/hurreratu=lotsati/hurbildu

Lana/adinakoa=egitekoa/modukoa entzuteko sasoia=aditzeko garaia

Sosik/patrikak=dirurik/politikoak belardian/jarraitu=landa/iraun

Muturtu/egin=haserretu/erantzun  Ehortzi/zenduaren=lurperatu/hildakoaren

Gomuta/uxatzen=oroitzapen/aldetzen egotzi/lehenengoz=bidali/lehen aldiz Ezbeharrak.ese/garaietan=askotan/altuetan antzina/gupidarik=aspaldi/errukirik

morroiak=esklabuak lerden/hostoak=liraina/orriak iaioa/egozkorra=trebla/burugogorra

ERDARAKADAK

geratzen zait= datorkit   menderatzen du=daki  gogak dauzkat= gogoa dauzka  jasan dituzte=izan dituzte  ospatu genuen= euki genuen  emango digute ezagutzera=esango digute arreta deitzen dit=atenzioa ematen dit kokatzen da= dago

XIX MENDEKO EUSKAL OLERKIAK

Oraindik erabat alfabetatu gabeko gizartea poliki-poliki hasi zen idatziaz gozatuz literatura. Estilo berri bat sortsen da,horretara, ahozkoaren eta idatzizkoaren artekoa, bietako ezaugarriak aldean dituena:erdi ahozkotasunaren estiloa.  1)gizarte hierarkizatutradizionala dakarte 2)elizaren eta kristai fedearen itzala sumatzen da 3)garaiko gatazka politikoaren isla 4) euskal berezitasuna nabarmentzea 5) baserri munduko ikuspegia da nagusi 6) bertsolarien ohiko moldeetan idazten dute

LITERATURA KOMUNIKAZIO ELEMENTUAK

• Igorlea=literatura hizkuntzan autorea da,hitzez baliatuz, apropoz zerbait sortsen duen artista.Kulturaz jantzi, sentsibilitate handikoa eta behatzale zorrotza.Ez ditu ezagutzen bere obraren hartzaileak eta ez du haiekin berealako harreman komunikatiborik.
• Mezua= literaturgileak esana ez dago berehalakotasun praktikoari begira.Mezu hori denbora pasarako, entretenitzeko... beti norabide bakarrekoa, finkoa eta aldagaitza da. Emana dago eta betirako emana egon ere.

• Hartzailea= testua nolabaiteko jakin-minez olgeta-asmoz edota aisia eta plazer-desio hutsez ugaritsen den norbait da.Berak erabakiko du nola, noiz eta zenbat denbora luzatuko den komunikazio hori.eta irakurtzen duenarekin ados egon daitekeela edo ez.
• testuingurua= ere berezia du komunikazio literarioak.ez dago igorlea eta hartzailea lotsen dituen ingururik.lan literario berak sortu behar du bere testuingurua,bere mundua,bere osotasuna eta ortik interpretatu beharko du hartzailea.
• Bide edo kanala=normala liburua da.Badira halere ahozko kanalak ere.
• Kodea= hizkuntza da betiere.
• Komunikazio era bat
• atsegin iturri
• Hizkuntza- komunitate bat identifikatzen duen kultura ekintzak dira 

LITERATURA GENEROAK

a)lirikoa= autorearen sentimendua.Poetaren munduaren adierazpena izaki, generorik subjetibo eta pertsonalena da.Gehienetan lehen pertsonan eta bertsoz nagusiki

b)narrativoa=nagusigoa gertaerak du.gertaera horretako lekuek,denborek,pertsonaiek,haien pasadizu eta gorabeherak. Errealitate bat irudikatzeak. Ez da lirikoa bezain subjetiboa.Tradizio literarioan epika deitu izan zaio genero honi.Gaur egun prosaz dago idatzia.

C)Dramatikoa=antzerkia ere dei geniezaioke.Elkarrizketaz emana dago ia beti eta ikuske/entzulearen erantzun eta parte hartze zuzena bereganatu nahi du.Antzezpen mota bereziak ere sortu ziren:pastorala edota opera eta zarzuela.