Os primeiros reinos cristians

.........

3. CONQUISTA E ROMANIZACIÓN

A Hispania romana A presenza romana na Península Ibérica prolongouse desde finais do século
III a. C., Momento no que se iniciou a conquista, ata principios do século V d. C., cando o Desmembramento do Imperio favoreceu o asentamento en Hispania dalgúns grupos de Pobos xermánicos. Durante este tempo a Península foi un territorio máis dentro dun Imperio que abarcaba a totalidade das terras que baña o Mediterráneo. Etapas da conquista:218 a. C. (desembarco de Escipión en Ampurias)-19 a. C. (Augusto somete a cántabros e astures) A conquista de Hispania por parte dos romanos foi un proceso de longa duración, que Comezou a finais do III a. C. E non concluíu ata uns douscentos anos despois, a finais Do século I a. C. Os romanos non tiñan un plan determinado de conquista. O seu Interese inicial debeuse a necesidade de contrarrestar aos cartaxineses • 1ª Fase: Conquista da zona mediterránea no contexto do enfrontamento con Cartago (Guerras Púnicas). No 218 a. C. Chegan a Península, no 209 a. C. Conquistan Cartago Nova e no 206 a. C. Gades. Ao comprobar as riquezas da península deciden Instalarse, conquistando rapidamente as zonas do leste o sur, os pobos que máis Contacto tiveran cos pobos colonizadores (fenicios e gregos). • 2ª Fase: conquista do centro, o Occidente e máis tarde o noroeste da Península. Nestas zonas atoparon forte resistencia dos nativos producíndose longas e custosas Guerras: guerras lusitanas (154-137 a. C.) e guerras celtibéricas (154-133 a. C.). Viriato (un caudillo lusitano) e Numancia simbolizan esta resistencia. • 3ª Fase: en tempos de Augusto (29-19 a. C.) produciuse o sometemento dos Pobos do norte (guerras cántabras), cántabros e astures. O proceso de romanización Chamamos proceso de romanización á introdución en Hispania (por vía pacífica ou Pola forza) dos elementos da súa organización, política e cultural. Estes elementos entran En relación coas sociedades indíxenas, aínda que impoñéndose os elementos romanos. Este proceso é máis intenso no leste e no sur, e é débil no norte montañoso, sobre todo, País Vasco e Navarra. Os vehículos de romanización foron: A división administrativa Hispania foi o nome co que os romanos designaron ao conxunto da Península Ibérica. Nun primeiro momento foi dividida en dúas provincias: a Citerior (a zona mediterránea Ata a actual Cartaxena) e a Ulterior (o sur). No século I, en tempos de Augusto foi Dividida en tres provincias: Tarraconense, Bética e Lusitania con capitais en Tarraco, Cúrdoba e Emérita Augusta. En tempos de Diocleciano (finais do século III d.C.) quedou dividida en seis provincias: Gallaecia, Tarraconense, Bética, Lusitania, Cartaxinense e Mauritania Tingitana (norte de África). Xa no século IV engadiuse a provincia Baleárica. As provincias, administradas por un gobernador, eran a súa vez divididas en conventos E estes en civitas. As civitas estaban formadas por un núcleo urbano e un territorio Circundante, eran gobernadas por unha curia ou consello e uns maxistrados. O legado cultural O principal legado cultural é, xunto coas obras públicas, a lingua, o dereito e a relixión. 3 O latín impúxose e desprazou as linguas prerromanas. Impúxose coma lingua oficial e Privada. O latín deu orixe ás principais linguas da España actual, como o castelán, o Catalán e o galego. O dereito romano é aínda a base substancial da nosa lexislación. Regulaba a Convivencia nunha sociedade máis complexa que as indíxenas. Un dos legados principais de Roma foi a construción de obras públicas. Son Construcións urbanas para satisfacer as necesidades dos habitantes das cidades. As Máis importantes foron: as murallas de Lugo, acuedutos como o de Segovia, pontes Coma o de Alcántara, arcos conmemorativos, templos como o de Diana en Mérida e Anfiteatros coma o de Mérida. 

........................

6. RECONQUISTA E REPOBOACIÓN (ETAPAS DA RECONQUISTA, MODELOS DE REPOBOACIÓN). O termo reconquista refírese a actividade militar que levan a cabo os cristiáns nos Século VIII ao XV sobre o territorio ocupado polos musulmáns na Península. Esta loita ten Un dobre sentido: un sentido relixioso como cruzada contra os infieis musulmáns. Un sentido político, pois lexitima aos reinos cristiáns como continuadores do reino Visigodo. ETAPAS DA RECONQUISTA. Primeira etapa (séculos VIII-X). Dende as primeiras escaramuzas de importancia, Como a vitoria cristiá en Covadonga (722) ábrese un período no que os núcleos cristiáns Do norte consolidan o seu territorio e avanzan timidamente cara ao sur. O reino asturiano Alcanzou a liña do Duero no ano 910. Isto fai que se traslade a capital de Oviedo a León. A partir de entón comézase a falar do reino astur-leonés, e despois de reino de León. Dentro de este reino na parte oriental, mais exposta a ataques musulmáns, construíronse Moitos castelos e así foi denominada Castela, os seus condes, co paso do tempo Alcanzaron certa independencia de León. Na zona dos Pireneo, unha serie de territorios dependentes dos francos (Marca Hispánica) foron independizándose pouco a pouco: o reino de Pamplona, o reino de Aragón e os condados cataláns. Segunda etapa (séculos XI e primeira metade do XII) Conquista dos vales do Ebro e Do Tajo. Aproveitando a debilidade musulmá tras disgregación do Califato en reinos Taifas, León E Castela pasan o Sistema Central e ocupan a conca do Tajo. Toledo conquístase en 1085. Esta cidade tiña un importante valor simbólico, xa que fora a capital visigoda. Tras o paro imposto á reconquista pola invasión almorábide, reactivouse o avance cara Ao sur nos reinos orientais coa toma de Zaragoza, Tortosa e Lleida. Neste tempo Portugal Conquista Lisboa. Terceira etapa (fins do século XII e principios XIII) Tras a interrupción do avance coa chegada dos almohades pouco a pouco Castela e León dominou o val do Guadiana e os pasos de Serra Morena. Este proceso culminou Coa vitoria cristiá sobre os almohades na batalla de Las Navas de Tolosa (1212), que Abriu definitivamente o avance cristiá ara o val do Guadalquivir e Valencia. Cuarta etapa (seculo XIII-1492) Rápida ocupación do val do Guadalquivir por Castela-León e de Valencia e Baleares. A Metade do século XIII so queda o reduto do reino nasrí de Granada ata 1492. MODELOS DE REPOBOACIÓN Paralelamente á conquista de terras aos musulmáns, produciuse a súa repoboación ou Ocupación efectiva polas forzas cristiás para habitalas e explotalas. Estas formas de Ocupación do territorio durante a reconquista marcaron durante séculos a estrutura da Propiedade en España e Portugal. Presura ou aprisio. Aplicouse a territorios despoboados e sen explotar (Val do Duero e Plana de Vic). O rei autorizaba a establecerse nun determinado territorio, que pasaba a Ser propiedade de quen ocupase e cultivase as terras. Houbo dúas modalidades, a o Oficial, desenvolvida polo rei, e a privada, efectuada por nobres ou por familias de campesiños libres. Cartas de poboamento e as cartas forais. Supoñían a creación ou ocupación de vilas E cidades en zonas despoboadas ou conquistadas aos musulmáns. Estas cartas Concedían privilexios forais (liberaban de pagar certos impostos, permitían crear feiras e 3 Mercados...) a quen se establecese neses lugares. Este sistema permitiu a creación e Crecemento de numerosas vilas e cidades nos vales do Douro e Ebro. Repoboación mediante ordes militares. Nos séculos XI e XII, ante os ataques de Almorábides e almohades, os reis concederon grandes dominios ás Ordes Militares. Os repartimentos. Eran as concesións de lotes de terras para os repoboadores de Acordo coa categoría social e militar. Os lotes de maior tamaño eran para os nobres, as Institucións eclesiásticas e as Ordes Militares. 

.................

7. O RÉXIME FEUDAL E A SOCIEDADE ESTAMENTAL. A sociedade dos novos reinos cristiáns atravesa un proceso de feudalización que Culmina entre os séculos XI e XIII. Este é un proceso de transformación social que Arranca tras a caída do Imperio Romano. Unha sociedade feudal era aquela na que Existen relacións xeneralizaras de dependencia entre campesiños e señores laicos ou Eclesiásticos. Realizaban acto de vasalaxe que implicaba un xuramento de fidelidade Do vasalo cara o señor e este o compensaba con terras (beneficium). Esta estrutura Xerárquica estendíase, de forma que os campesiños eran vasalos do abade dun mosteiro, Dun bispo ou dun nobre, pero a súa vez estes podían selo doutro señor de maior rango. No cumio estaba o rei. Este tipo de monarquía denomínase monarquía feudal. O reino considerábase Propiedade do rei que o recibía e o transmitía por herdanza e que podía dividilo entre os Seus herdeiros. Desde o s. XIII considerouse patrimonio inalienable que debía ser Transmitido íntegro Non había un exército real polo que o monarca dependía das Mesnadas nobiliares (dos homes armados de cada señor). No caso da Reconquista a Proximidade da fronteira deulle un poder extraordinario a duques e conde encargados de Gardar as fronteiras do reino. Aí está o caso dos condes de Castela que acabarán Conformando un reino propio ou o caso do conde de Portugal. A relación de vasalaxe era Máis intensa na Coroa de Aragón que na de Castela. Os condes aragoneses e cataláns Estaban localizados na Marca Hispánica carolinxia polo que rendían vasalaxe ao rei Francés, se ben, co tempo acabaron por independizarse desta tutela. Como en toda Europa feudal, a sociedade estaba constituída por tres estamentos: Os que guerreaban, os que oraban e os que traballaban. A nobreza, o clero e o campesiñado. Os primeiros eran os nobres, grupo minoritario, pero de carácter privilexiado. Dentro Da nobreza había diversos graos. No cumio achábanse os chamados ricos homes, en Castela, e baróns na Coroa de Aragón e Navarra. A baixa nobreza integrábana os Cabaleiros e fidalgos. A alta nobreza rematou por controlar amplos dominios territoriais, Nos que, ademais das rendas que percibían, gozaban de poder xurisdicional. Eran os Señoríos, que na Baixa Idade Media, grazas á institución do morgado, pasaban íntegros Ao herdeiro. Os devanditos señoríos perviviron ata o século XIX, en que foron suprimidos. Os eclesiásticos eran outro grupo privilexiado. Había clero secular e clero regular, Que era o que vivía sometido a unha regra monástica. A Igrexa contaba con importantes Señoríos. Socialmente distinguíase o alto clero, xeralmente recrutado nas filas da Nobreza, e o baixo clero, máis próximo ao pobo. Os campesiños, traballaban a terra, carecían de privilexios. Moitos traballaban terras Alleas, estando suxeitos a unha importante dependencia respecto aos propietarios da 4 Terra (nobreza e clero), aínda que tamén había algúns sectores de campesiños Facendados. Deste entramado só escapaba a poboación urbana, os burgueses, que foron Aumentando en número a partir da recuperación das cidades a partir do s. XII.

......................

8. AS CRISES BAIXOMEDIEVAIS (CRISES DEMOGRÁFICAS, PROBLEMAS SOCIAIS, O CASO GALEGO: AS REVOLTAS IRMANDIÑAS DO SÉCULO XV). O século XIV e XV son anos caracterizados por un retroceso demográfico e unha Forte crise económica, política e social. Crise demográfica e económica A partir de comezos do século XIV produciuse en todos os reinos europeos un forte Descenso da poboación debido ás mortalidades catastróficas provocadas polas fames e As epidemias. Unha sucesión de malas colleitas pola abundancia de choivas e períodos Fríos. Esta serie de anos de pobres resultados agrícolas facilitou a expansión da Peste Negra (a mediados de século XIV) que provocou unha gran catástrofe demográfica. Esta Enfermidade chegou aos portos cataláns transportada polas naves xenovesa e Estendeuse con gran rapidez polos lugares mellor comunicados naquel momento (cidades Portuarias, camiño de Santiago...) Moitos pobos quedaron sen habitantes e moitas Cidades viron reducida drasticamente a súa poboación. Crise política A crise non só afectou aos máis pobres, senón que supuxo para os señores (nobreza E clero) unha diminución de rendas e vasalos. A reacción señorial centrouse en recuperar As súas perdas a costa dos campesiños con novos impostos (malos usos). Esta situación afectou tamén a estabilidade dos reinos que se viron sumidos en Enfrontamentos políticos e guerras civís. Entre elas a Guerra Civil entre Pedro I e Enrique II en Castela (1366-1369) que trouxo a entronización da casa dos Trastámara. No século Seguinte temos a Guerra de sucesión de Castela (1475-1479) que enfronta a Isabel irmá Do rei falecido Enrique IV, contra a súa filla Juana alcumada a Beltranexa acusada de Bastarda. Problemas sociais. O malestar social provocou numerosos levantamentos campesiños contra a nobreza E o endurecemento do réxime señorial. En Cataluña, os campesiños de remensa (campesiños adscritos á terra) esixían a súa liberación, poder abandonar a terra na que Vivían, e reducir as taxas que pagaban aos señores. A expresión remensa alude a Redención que tiñan que pagar para liberarse da súa vinculación á terra. En Galicia a tensión social estoupa nas revoltas irmandiñas. Foron revoltas Antiseñoriais, reciben este nome porque os sublevados organizáronse en irmandades Para defenderse mellor da presión da nobreza. Estas irmandades agrupaban a membros Da baixa nobreza xunto con campesiños e habitantes das cidades.  

...................