Monarkia autoritarioa

Aro modernoa:

Amerikaren aurkikuntza, garai modernoen hasiera gizarte, ekonomia, kultura eta erlijioa-mailan gertatu ziren aldaketen gatik. Antzinako erregimen nagusia: - Hainbat eskubide dituzten estamentuek osatutako egitura soziala. Gizarte estamentala deritzona da. - Absolutismoa errege erreginek botere absolutua zuten. - Nekazaritzan oinarritutako ekonomia sistema, nekazari ugarik lantzen ztuzten lurren jabeak.

Estatu modernoen sorrera:

Erdi aroko Krisialdiaren amaiera

XIV. Mendean krisi ekonomiko eta sozial larria jasan zuen Europak. XV. Mendeko bigarren erdian egoera oneratzen joan zen. - Hazkunde demografiko geldia: Izurrite beltza desagertu eta uzta onak biltzen hasi ziren. - Merkataritzaren goraldia: Merkataritza jarduerak oparoak izan ziren. - Hirien susperraldia: Eskulangintza eta merkataritzari esker hiriak bizi berritu egin ziren.

Monarkia autoritarioa estatu modernoen jatorria:

Monarkia autoritarioan erregeak botere osoa du. Monarkiak bere boterea sendotzeko erabili zituen baliabide nagusiak: - Burokrazia: Erregearen izenean justizia administratzea. - Armada iraunkorra: Soldadu profesionalez osatuta zegoen. - Diplomazia: Enbaxadoreek monarkiaren interesak defendatzen zituzten.

Europako potentziak XV: eta XVI. Mendeetan:

Hispaniar monarkia potentzia politiko eta ekonomiko gisa gailendu zen XVI.Mendeko Europan eta gatazka ugari izan zituen.

Aurkikuntza geografikoak:

Erdi aroan europarrek uste zuten mundua amildegi sakonez osatutako plataforma bat zela, baina XV.Mendetik aurrera  hori erebat aldatu zen.

Esplorazioen arrazoiak:

Lurralde ezezagunak aurkitu eta merkataritza bide berriak aurkitu ziren. - Merkataritza bide berriak aurkitu beharra. - Nabigazioaren arloko hobekuntza. - Errenazimenduko pentsamoldeak.

Bi merkataritza bide handi:

Portugal ekialderanzko bide berri bat urratu zuen lehen erresuma izan zen. - Gastela babesa eman zion Kristobal Kolon nabegatzaileari ekialdera joateko.

Aurkikuntzen ondorioak:

Lurra esferikoa dela frogatu zen. - Europarrak zibilizatze lanak egiten hasi ziren. - Inperio kolonial handiak sortu ziren. - Atlantiko nazioarteko merkataritzaren gune nagusi bihurtu zen.

Humanismoa eta erlijio erreformak:

Humanismoa:

XV. Eta XVI. Mendetan, Europa kontinenteko eskualderik bitzienetan eta aberatsenetan pentsamendu joera berritzaile berri bat hedatu zen. - Gizakiaren balioa nabarmentzen zuen, Unibertsoaren erdigunea eta naturako izaki gorena. Jainkoa ez zen epaile zorrotza eta aberastasuna lortzeko lan egiten zen. - Antzinate klasikoko ideiak, kulturak eta arte berrezkuratu ziren. - Fedea eta jakintza bereizi egin zen, jakintza humanistaren oinarria metodo zientifikoa zen. Imprenat asmatu zenean liburuen kopia ugariargitaratu ziren.

Erreformak :

Aita santuarekin gatazkak izan zituzten eta eliza protestante berriak sortu ziren. - Luteranismoa: Luther fraidek errefora izeneko mugimendua abiatu zuen. - Kalbimismoa: Joan Kalbin, Lutherren ideiak zabaldu zituen frantzian. - Anglikanismoa: Inglaterran, Henrike VIII.Ak eliza katolokoarekiko haustura eragin zuen.

Kontrarreformak :

Erreformak eragindako krisiaren aurrean Eliza katolikoak eraberritze-mugimendu bat sistatu zuen.

Errenazimendua kulturan:

Pentsamolde berria:

Humanismoa mugimendu intelektual berritzailea zen. Hetero generotasun handiz, pentsalari haiek guztiek askotariko gai eta interesei buruzko gogoetak egin zituzten. - Gizartea: Humanisten ideala gizakien arteko bakea eta gogaidetasuna zen. Tomas Moro gizaki ideal bat irudikatu zuen. - Hezkuntza: Humanistek hezkuntza programa erreformatzea proposatzen zuten gizakiaren duintasuna oinarritzat harturik. - Erlijioa: Jainkoa gizakiak babestu eta barkatzen dituen aita errukiorra da.

Berrikuntza zientifiko eta teknikoak:

Humanistek zientziaren eta teknikaren garapen izugarria lortzen lagundu zuten. - Leonardo da Vinci: jakintsu italiarra artearen arloan nabarmendu zen. - Nikolas Koperniko: Astronomo poloniarrak teoria heliozentrikoa planteatu zuen. - Andres Vesaliok giza gorputzaren anatomia ikertu zuen.

Monarkia absolutistak:

XVII. Mendean, Europako hainbat monarkiak euren boterea areagotu zuten eta monarkia estatuarekin identifikatzen zen. Lehentasunezkoa gertazten zen luxuzko gorteak.

Frantzia Luis XIV.Ren garaian:

Boterean egon zenaroa monarkia absolutistaren adibide adierazgarria da. Luis XIV.Ak gobernu zuzena ezarri zuen. Gatazka etengabeak izan zituen aldameneko herrialdeekin.

Europa XVIII. Mendean hazkunde demografikoa:

Landutako lurren azalera handitu zenez, artoaren eta patataren erabilera hedatu zen eta garraiobideak hobetu. Gosetea murriztu egin zen eta heriotsa-tasa ere jaitsi egin zen. Medikuntzan eta higiene gaietan aurrerapen handiak egon ziren eta osasun neurri zorrotzagoak hartu ziren. Hiriak izugarrri ugaldu ziren eta nekazarien exodoa hasi zen.

Krisialdi demografikoa eta gaibera ekonomikoa:

XVII. Mendea merkantilismoaren mendea da. Nazio baten aberastasuna bildutako metal presiatuen gain da eta esportazioen bailoa inportazioena baino handiagoa izatea. Kolonietan maerkataritza-ituna deritzona ezarri zuten.
Desprotismo ilustratuaren mendea:
XVIII. Mendea Argien mendea edo Ilustrazioen mendea da. Politikaren esparruan, ilustratu gehienak absolutismoaren kontra zeuden eta hobetzera zuzendutako neurriak sartu zituzten.