Moldeaketa prozesua

Alearen barneko deformazioa:
Kristal batean irristaduraren bidezko deformaketa plastikoa eragitekoa, ebakidura indar minimoa behar da (ebakidura indar kritikoa)
. Ebakidura indarra materialak aguantatzen duen maximoa baino handiagoa denean emango da max.

Laborategiko lan esperimentalean aurkitutako ebakidura indar kritikoaren balore teorikoak baino askoz txikiagoak dira. Arrazoia materialen egitura erreala, teorikoarekin konparatuta, hainbat defektu eta inperfekzio dituelako. Jarraian garrantzitsuenak aipatzen dira:

1. Lerroko defektuak, dislokazioak deitzen direnak.

2. Puntuko defektuak, bakante bat bezala, atomo interstiziala (gehiegizkoa atomoa sare batean) edota zakarra (atomo arraroa).

3. Bolumeneko inperfekzioak, hutsuneak edo inklusioak bezala (metalikoak ez diren elementuak oxidoak, sulfuroak eta silikatoak bezala).

Ebakidura indar kritikoa zerikusia daukaten faktoreak:

- Garraztasun gradua: hotzean deformatutako materialetan ageri da. Gogortasunaren eta deformaketarekiko erresistentzia igo, ebakidura indar kritikoaren igoera eraginez. Deformaketa prozesuan materialak energia akumulatzen du, energia horren parte bat metalean geratzen da sarearen distortsio gisa. Ondorioz sare kristalinoa desantolatzen da eta deslizamenduak eragitea zailagoa da, ebakidura indar kritikoa handituz.

- Konposizioa: Zakarrek eta aleazio elementuen agerpena ebakidura indar kritikoa handitzen dute. Aleazioen artean, solubleak diren impurezak, insolubleak direnak baino gehiago handizen dute ebakidura indar kritikoa.

-
Deformazioa abiadura: Gero eta altuagoa eduki, orduan eta tentsio gehiago behar izango da deformazio maila konkretu bat lortzeko.

- Tenperatura: Ebakidura indar kritikoaren balorea txikitzen da tenperatura igotzean. Pieza handietan sekulako deformazioak eragitea permititzen du. Ingurugiroko tenperatura deformatze tasaren efektua mesprezagarria omen da.

Beroaren eragina:

Ingurugiroko tenperaturan materialak bere egoera egonkorrera bueltatzeko abiadura oso

txikia da. Tenperatura igoz, agitazio termikoa handitzen dira, atomoen mugikortasuna hiru atal agertzen direlarik:

1. Restaurazioa: Atomoak bere egoera egonkorrera pasatzeko joera aurkezten dute, aleen ertzen mugimendurik gabe.

2. Birkristaktzea: Kristal berriak osatzen dira aurretik deformaturikoen artetik. Garraztasun gehien aurkezten duten lekuetan (ale ertzetan…) ageri diren germenak direla kausa hasten da.
Metalak bere plastizitatea berreskuratzen du eta ezaugarri fisikoak deformaketa gauzatu aurretik zeuzkaten baloreak lortzen dituzte berriro.

3. Alearen hastea

Kristalizazioaren legeak

1. Birkristaltzea emateko deformazio minimoa behar da: Deformazioak materialean hainbat dislokazio eragiten ditu. Ale berriek ezin izango dute hazi energia behar den handi ez bada. 

2. Birkristaltze tenperatura txikitzen da deformazioa handitzean: Deformazioa gero eta handiagoa izan gero eta azkarragoa izango da nukleazio eta aleen haste prozesua.

3. Gero eta handiagoa izan deformazioa, orduan eta txikiagoa izango da alearen tamaina. Deformatuago dagoen materialan ale gehiago egongo dira, baina tamaina txikiagoa izango da.

4. Deformaketa berdina jasan duten bi materialetan, birkristaltze tenperatura handiagoa izango da ale tamaina handien daukan materialean.

Aleen ertzak nukleaziorako leku apartak dira, beraz ale tamaina handiago daukan material batek, nukleazio leku gutxiago edukiko ditu.

Material baten deformazio plastikoa bi eratan eman daiteke,  ale barneko deformazioaren bitartez edo  aleen arteko deformazioaren bitartez (zedentzi plastikoa deritzona). Presentzia tenperatura eta deformazio abiaduraren araberakoa izango da. Material batean  deformaketa permanentea eragiteko, ebakidura indar minimoa behar da (ebakidura indar kritikoa).

Ingurugiroko tenperaturan eta deformazio abiadura altuaz egindako prozesuetan,  aleen barneko deformazioak eragingo ditu.

Deformazioa tenperatura altuetan eta motel egiten bada,  aleen arteko deformazioa eragingo da.

Deformazio eraren arabera materialen ezaugarri mekanikoak aldatzen dituzten efektuak agertu daitezkelako, garraztasuna igoz alearen barne deformazioaren kasuan.

Beroan egindako konformaketan: pieza  birkristaltze tenperaturatik gora egongo da [T > 0,6Tf (K)]. Piezaren deformatze ahalmena handitzen da eta tenperatura igotzean materiala deformatzen denez, bere egituran aldaketak gauzatzen dira. Gehien ematen den efektua bereizten duen tenperatura limiteari  ekikohesio tenperatura da.

Hotzean egindako konformaketa: Ingurugiroko tenperaturan egiten da [T< 0,35 Tf (K)]. Materialaren deformatze ahalmena apurtu aurretik txikiagoa da eta indar handiak behar dira. 

Deformaketa plastikoaren bidezko prozesuak

Forja: hasierako piezak nahi den forma lortu arte deformatzen dira plastikoki hainbat konpresio indarrak aplikatuz.

Prozesu jarraiak eta sasi jarraiak: Bere dimentsiotako bat besteekin konparatuta askoz handiagoa duten produktuak edo sasi produktuak fabrikatzeko erabiltzen den prozesua da.

Garrantzisuena ijezketa prozesua da. Prozesu honetan material totxo bat paraleloak diren eta kontrako norantzan bira egiten duten bi arrabolen artean pasarazten da bere lodiera txikituz.

Ijezketa beroan burutzen da gehienbat, halere hotzean ere egin daiteke daiteke, batez ere azkeneko ataletan, ijeztutako materiala ezaugarri dimentsional, geometriko eta gainazaleko hobeagoak eduki ditzan.

Xaflako konformaketa: geometria konplexuko piezak egiten dira xafla lauak hartuta. Ezaugarri nagusiak:

- Materialaren aprobetxamendua maximoa da.

- Deformatze plastikoko prozesua denez, materialaren fibratzea eragiten da eta ezaugarri mekanikoen hobekuntza.

- Pareta meheen mekanizazioaren kasuan agertu zitezkeen bibrazioen agerpena sahiestu.

- Serie tamaina handietarako oso egokia.

- Tresneria garestia da.                                            - Mota askotako piezak egin daitezke. Hainbat eragiketa jasan ditzake bere azken geometriaren arabera. Eragiketa hauek hiru

taldetan banatu daitezke:  Ebaketa, Tolesketa,  Enbutizioa.