Merkatu ekonomia

BASOGINTZA

Basogintzan zenbait faktore eragiten dute: Baso motak, basoaren erabilera eta arriskuak. Baso motak tropikalak ( ohian tropikalak), baso baso epelak ( gure basoak) eta barealak. ( Taiga) dira.

Basoak erabilerak zuraren ekoizpena, izerdiaren ekoizpena eta beste ekoizpenak dira. Zuraren erabilerak erretzeko, altzariak egiteko eta papergintzarako da. Izerdia barnitza eta kautxoa egiteko erabiltzen da. Beste ekoizpenak kortxoa, frutak edo fruituak, larruak eta ehiza dira.

Arriskuak suteak, soiltze ( nekazaritzarako eta abletzaintzarako, aispiegeturak egiteko eta birlandaketa egiteko) eta aldaketa klimatikoak dira.

Arrantza: Arrapaketaz edo akuikuluraz egiten da. Harrapaketa motak baxura, altura eta altura handian egiten da. Baxuraren harrapaketa kostaldetik hurbil, egunetik, arratzaontzi txikiak eta eskifaio txikiak dira. Altura harrapaketa portutik urrun irtenaldi luzeak ( 10-15) egun eta eskifaio( tripulazion ) handia 10-15 pertsona. Altura handikoak portutik oso urrun, irtenaldi so luzeak ( hilabeteak) oso ontzi handiak eta esfifaia handiak dira 20 pertsona. Teknika inguruketa, arrastea, arrunta, hondakoa, tretza edo jito sarea dira.

Sistema ekonomikoak

Jarduera ekonomikoak antolatzeko eta jaurtatzeko moduak dira. Eta horrela hiru arazo ekonomikoei erantzun. ZER ekoiztu eta ZER kantitate eta NOLA ekoiztu eta NORENTZAT ekoiztu.

Sistema kapitalista: Jarduera merkatuaren bitartez erregulatzen da.
Merkatu ekonomia esaten zaio. Eskaintzaren eta eskaeraren legeak arauttzen ditu. Zer ekoiztuko den nola ekoiztuko den eta norentzat. Oinarrizkoren printzipioak: Jabetza pribatuen nagusitazuna, pertsonen eta salgaien zirkulazio askea, enpresen arteko kokurrentzia askea eta etekin handienaren bilaketa dira. Gaur egunean munduko sistema handien da.

Sistema sozialista:
Jarduera ekonomikoa estatuaren bitartzen erregultatzen da.
Ekonomia planifikatua ere esaten zaio. Enpresak plan zehatzak bete behar dituzte. Estatuak zer ekoiztu, nola, norentzat eta langileen solda eta produktuen prezioak erabakitzen ditu.

Enpresen jabetza estataten eskuetan dago eta planak estatuak aukeratzen ditu gizarte berdintasuna lortu nahian. Gaur egun txinan, kuban Veitnamen eta ipar korean dago.

Sistema mixtoa: Jarduera ekonomikoa merkatua eta estatuaren bitartez erreguatzen da, ongitarte-estatua bilatzea da, horregaitik, estatuak biztanle guztiei funtsezko beharrak asetzen zaizkiela bermatzen du eta estatuaren esku-hartzea gertatzen da. Estatuak eta merkatuak erabaitzen dute zer, nola, noretnzat ekoiztuko den eta langileen soldata eta produktutuen prezioak erabakitzen dituzte. Jabetza pribatuak edo publikaok izan ahal dira. Etekin handiena lortzen da  helburua, gaur egunean leku askotan erablitzen da. Europan batez ere.