Izaki bizidunen konplexutasuna

MATERIA BIZIDUA

Izaki bizidunen ezaugarriak

• Konplexutasuna

• Nutrizioa

• Harremana

• Ugalketa

Antolamendu mailak

• Maila azpiatomikoa

• Maila atomikoa eta molekularra

• Maila zelularra

• Maila organikoa (Ehuna ---> Organoa ---> Sistema-Aparatua ---> Organismoa)

• Populazioa

• Komunitatea -
  

  Ekosistema

• Biosfera

BIOELEMENTUAK

B. Primarioak edo oinarrizkoak - (C,H,O,N,P,S) - Ezin bestekoak dira biomolekula organikoak osatzeko. Batez beste, materia organiko lehorraren % 96a suposatzen dute.

• Karbono C

  • Dituen lau orbital lotezlei esker, lau atomo edo talde desberdinekin lotu daiteke.

  • (- CH2 - CH2 -) edo (- CH = CH -) loturen bidez Karbono-Karbono kate luzeak (makromolekulak) eta ziklikoak diren egiturak osatzeko gauza da.

  • Hidrogenoarekin, oxigenoarekin edo nitrogenoarekin lotuta egon daiteke, talde funtzionalak sortuz.

Bigarren mailako bioelementuak
: Proportzio txikitan inguru zelularrean. Askotan ioi bezala.

1. Ca2+ muskuluen uzkurdura sortzen du. Odolaren gatzaketan parte hartzailea da.

2. Na+, K+, eta Cl- nerbio bulkadaren eragileak dira.

3. Mg2+ klorofila molekulan dago.

Oligoelementuak: Oso proportzio txikitan (<%0.1) agertzen badira ere, funtzezkoak dira. Haien urritasunak gabezia-gaixotasunak sortzen ditu, gehiegizko kantitateak, intoxikazioak. Hirurogeiren bat elementu dira, haien artean Fe, Cu, Zn, Mn, Co, I, e.A.

2.2) BIOMOLEKULAK

Biomolekula ez-organikoak

Ura

• Bizidunen molekularik ugariena (batez beste masaren %70)

• Karga garbia neutroa izan arren, molekula dipolarra da.

• Izaera elektriko horri esker, ur molekulek H-zubiak deituriko lotura ahulak ezartzen dituzte, sare formako egitura sortuz; honek uraren propietate fisiko-kimiko bereziak dakartza (barne kohesio haundia, gainazaleko tentsio haundia, disolbatzeko ahalmena, erreaktibitate kimiko haundia, bero espezifiko eta lurruntze-bero altuak, e.A.)