Ingenieritza genetikoa

Geneak zelula batetik bestera transferitzen, berezko Prozesuen bidez:
Organismo eukariotikoetan, ugalket sexualaren bitartez, bi Indibiduo desberdinen informazio genetikoa nahastu egiten da. Zatiketa Zelularra aztetu dugunean ikusi dogunez gainera, zelula eukariotikoen meiosian Errekonbinazio genetikoa gerta daiteke bi DNA kate homologoen artean. Zelula Bakterianoek ere informazio genetiko berria eskura dezakete, hiru modu Desberdinez: transformazio bidez, inguruko DNAren zatiak hartuz; konjugazio Bidez, zelula batetik bestera DNA zuzenean pasatuz; eta transdukzio bidez, Material genetikoa zelulatik zelulara birusen bidez pasatuz. Zelula hartzailean DNA sartzeko gertatu den mekanismoa edozein delarik ere, jasotako DNA Errekonbinatu egin  daiteke zelula hartzaileak Duen DNA zati homologoekin edo bere horretan gera daiteke minikromosoma moduan (plasmido-moduan), autonomoki erreplikatu eta zatiketa zelularrean zelula sortu Berrietara transmititzeko. Transformazio nakterianoa: Bakterio baten Inguruan dituen DNA molekulak hartuz bere genoma aldatzeari transformazio Bakteriano esaten zaio. Ikasgaiaren hasieran, Griffithek lortutako emaitzak Aztertu ditugunean, R bakterioak S bakterio hilekin batera jartzerakoan Birulento bihurtu direla ikusi dugu. Ezintasun genetiko jakin bat duen bakterio Populazio bat funtzio hori egiteko gaitasuna duten bakterioen DNA Purifikatuarekin nahasten badugu, zelula batzuek DNA emailearen gaitasuna Bereganatuko dute. Transformazio horiek egonkorrak izaten dira eta ondorengoek Heredatuko dituzte, jasotako genefuntzionala zelula hartzailearen DNA Genomikoaren parte izatera pasatu delako. Konjugazioa: zelula bakteriano Bi elkarren ondoan jarrita, batetik bestera DNA zuzenean pasatzeari konjugazio Esaten zaio. Prozesua honela gertatuko da: bi Escherichia coli elkarrekin jarri Eta elkarren artean proteinazko konjugazio zubi bat eratzen da. DNAren Erreplikaziozelula emailearen kromosomaren puntu berezi batetik hasten da, eta DNAerreplikatu berria zelula hartzailera pasatzen da. Zubia apurtzen denean Transferentzia eten egingo da, beraz, zubia zenbat eta beranduago apurtu ondoan Eta gene gehiago transferituko dira. Transferitutako DNA horrek zelula Hartzailearen genoman dagokion zatia ordezka dezake errekonbinazioz. Transdukzioa: zelula ostalari baten DNA zelularra biruzen bidez beste Batera pasatzeari transdukzio esaten zaio. Bakteriofago jakin batzuek, Bakteriofago ahaldu deritzenek, bakterio bat infektatzen dutenean, bi gauza Gerta daitezke:
Fagoak zelularen baliabideak erabiltzea, bere burua erreplikatu, Fago berriak sortu eta bakterioa apurtzeko (ziklo litikoa), edo bestela DNA Birala bakterioaren kromosoma profago-moduan sartzea, haren baitan erreplikatu Eta zelula berrietara transferitua izateko (ziklo lisogenikoa). Fagoak bere DNAz gain, hurrengo infekzio batean, beste bakterioari transferitzeko gaitasuna Du. Fagoak DNA zein ziklotan bereganatzen duen, litikoan edo lisogenikoan, Transdukzio mota bat ala bestea izango du: a)Trandukzio orokorra. Fago askoren Ziklo litikoan zehar bakterioaren DNA zatitu egiten da eta zati horiek fagoaren Egituran paketatzen dira. Trandukzio-fagoek infektatuko dituzten beste Bakteriotara eramango dute berenganatu berri duten DNA bakterioana eta beraz Transferitutako geneak zelula bakteriano hartzaile berriaren kromosoman Geratuko dira. B)Transdukzio murriztua. Profagoak ziklo litikoari ekiteko Kromosoma bakterianotik askatzen direnean, DNA birikoa zehatz mehatz berez Daiteke, baina baliteke ere, zelula ostalariaren kromosoma zatiren bat eramatea Fagoaren gene baten ordez. Hurrengo infekzioan bakterioak fagoaren geneez gain, Aurreko ostalariaren informazio genetiko ere jasoko du.

DNAren egitura ikertzeko DNA errekonbinantearen metodologian Erabilitako teknikak: DNA zati espezifikoak lortzeko metodoak zatiak analizatu Eta sekuentziatzeko tamaina egokia izan dezaten: DNAren klonazioa zati horien Kantitate handia lortzeko; eta DNAren sekuentziazioa DNA zati baten Nukleotidoen ordena zehazteko. DNA zati espezifikoak lortzeko metodoak: bi Metodo: -errestrikzio-entzimak: "" edo -nukleasak DNAren latea Bikoitzari lotu eta leku espezifiko batzuetan ebakitzen duten entzimak dira. Hainbat espezie bakterianotan aurkitu ditugu, eta beraien funtzioa kanpoko DNA Beste zepa bakteriano batetikedo fagoetatik datorren DNA hidrolizatzea da. Errestrikzio entzimak izendatzeko hiru letra erabili ohi dira, jatorri bereko Entzimak desberdintzeko balio duen zenbaki bat erantsita. Entzima bakoitzak lau Sei nukleotido inguruko sekuentzia espezifikoa ezagutzen du. Taulan ikusten den Bezala, errestrikzio entzima guztiek ez dituzte katea biak zuzen ebakitzen, Batzuek hainat nukleotidoren aldea uzten dute kate bien artean, mutur Itsaskorrak utziz. Motor itsaskor horiekerrektrikzio entzima berak ebakiteko Beste edozein DNA zatiren muturrekin elkar daitezke, zati biek mutur itsaskor Osagarriak izango dituztelako. ENtzima horiei esker, DNA zatiak bektorearen DNArekin elkar daitezke, klonatuak izan daitezen. Errestrikzio entzimek Zelularen DNA ebaki ondoren ematen dituzten DNA zatiei DNA genomiko edo gDNA Esaten zaie. -Alderantzizkoa transkriptasa: Manipulatzeko moduko DNA Zari espezifikoa lortzeko beste metodoa, erretrobirus izeneko birusen entzima Erabiltzea da. Birus horietan RNA, DNA sintetizatzeko molde bezala erabiltzen Da, alderantzuzko trankriptasa izeneko entzima biralari esker. ALderantzizko Transkriptasa horrek sintetizatutako DNA molekulari DNA osagarri edo cDNA Esaten zaio. RNA berria zein proteina biralak sitetizatzeko balio duen mRNA, CDNA horren bidez transkribatzen dira. Alderantzizko transkriptasaren bitartez CDNA lor daiteke mRNA molde gisa erabilita, baina horretarako mRNA isolatu Behar da. Metodo horrek abantaila bat du errestrikzio entzimen aldean, cDNAk Geneak dituela eta ez DNA zati hutsak. DNAren klonazioa:  Errestrikzio entzimen bidez genoma ebaki Eta lortutako zatiak bektore batean tartekatu ondoren, hurrengo urratsa, DNA Errekonbinantearen molekulak klonatzea da. Horretarako, DNA errekonbinantearen Molekulak bi baldintza hauek betetzen dituzten zelulekin nahastu behar dira: Baldintza egokietan zelulek bektore bakarra eurenganatzea eta euren baitan Bektorea erreplikatu ahal izatea. Horren ondoren, zelulen suspentsioa hartu eta Petriren Kapsulan zabaldu behar dugu, zelulak ondo bereizita. DNA Errekonbinanteak dituzten klonak identifikateako antibiotiko batetiko Erresistentzia ematen duten geneak dauzkaten plasmidoak aukeratu eta, DNA zati Arrotza gene horietako batean tartekatuko dugu. Orain, bektore errekonbinantea Daramaten koloniak eta tartekagaitik gabeko plasmidoak dituztenak desberdindu Ahal izango ditugu, DNA errekonbinantea dutenak antibiotiko horrekiko sentikor Bihurtuko direlako. Klonazio teknika horien bidez lortutako klon multzo Bakoitzak, tartekagai bat daraman bektore bana izango du. Ezaugarri hori duten Klonen multzoari bilduma errekonbinante esaten zaio. Bilduma horretako ale Bakoitzak giza genomaren edo beste edozein izaki bizidunaren genomaren zati Bakarra du. DNA genomikoen klonak egin daitezkeen bezala, berdin egin daiteko DNA osagrriekin eta cDNA bildumak lortu. DNAren sekuentziazioa: DNA Zatiak klonatu ondoren, nukleotido sekuentziak aztertu behar dira. Metodorik Erabiliena Allan Maxam-ek eta Walter Gilbertek asmatutakoa da. Lau multzotan Banatzen da. Multzo bakoitzari tratamendu kimiko bat aplikatuko diogu eta molekula Bakoitza lau baseetako batean ebakita geratuko da, base hori desagertuz. Multzo Bakoitzean dauden zatiak elektroforesi bidez bereiziko ditugu kalibratutako Plaka batzuen gainean. Zati bakoitzaren kokapenaren arabera, katearen luzera Jakingo dugu. Multzo baikotzetik lortutako informazioa erkatuz, DNA zatiaren Sekuentzia osoa asmatuko dugu.
Errestrikzio entzima desberdinez lortutako Zatiak gainjarrita nukleotido sekuentziak puzle baten antzera bil daitezke eta DNA molekularen edo isolatutako genearen sekuentzia osoa asmatu.

Bioteknologia mikrobiano industriala: XIX. Mendean mikrobioloogiak garapen handia izan zuen. Industria ere bete betean zegoen garai eta mende horretan eta biak uztartuz, mikroorganismoak industrialki erabiltzaileari ekin zitzaion. Mikrobioak industrialki erabiltzeari ekin zitzaion. Mikrobioak industrialki ustiatzeko ezinbesteko da, lehenik, substantzia erabilgarrien bat sortzen dutenak identifikatzea eta hautatzea eta ondoren mikrobioa kantitate handitan eta oso baldintza kontrolatutan kultibatzea, ekoizpen kantitate handiak lortu ahal izateko. Industrialki erabili ohi diren mikroorganismoak inguru naturaletik isolatutako organismoak izaten dira, eta ekoizpenerako duten gaitasuna hobetzearren urtetan, hautespen prozesu bat jasanarazten zaie. Horregaitik industrian erabiltzen diren zepek espezializazio metaboliko handia jasan behar izan dute, beste gaitasun fisiologiko eta metaboliko batzuen kaltetan, baldintza naturaletan garatzeko gaitasuna izugarri murrizten zaie, eta hortik aurrera industrian jarritako baldintza berezitan baino ezingo dute iraun. Mikroorganismo industrialak genetikoki oso egonkorrak izaten dira, eta laboratorioan zein baldintza industrialtan manipulatzen oso errazak, oso azkar hazten dira eta ez dira patogeneoak izaten gizakiarentzat industrian erabili ohi diren populazio handiak ikusita, kutsatzeko arriskua oso handia izango litzateke bestela. Mikrobioen bidez lortu ohi diren produktu industrialak hauexek dira: zelula mikrobianoak, okintzan eta pastelgintzan erabili ohi diren legamiak, eta landareen sustraien nitrogenoa finkatzeko noduloak eratu daitezen landare haziari inokulatzen zaizkion Rbizobium motako bakterioak entzimak eta metabolito mikrobianoak, alkohola, azido azetikoa, azido laktikoa, aminoazidoak, bitaminak, antibiotikoak.. Ekoizpen mota horrek hainbat helburu ditu: botikagintza, nekazaritza, elikagaigintza eta kimiko industriala. Mikroorganismoak, era berean, ingurune agente gisa ere erabili izan dira, hondakinetako konposatu organikoak eta baita produktu toxikoak ere degradatzeko edo produktu energetikoak sortzeko, edo elikagai proteikoako sortzeko; azken kasu horretan, ordea, bakterioen eta algen hazkuntzek ez dute elikagai iturri gisa nahi bezalako harrera komertzialik izan.

Geneak Kartografiatu eta sekuentziatu. Giza Genomaren Proiektua. 1) tamaina eta ezaugarriek: Giza genoma haploideak 3000 milioi base Bikote inguru ditu. Baseen sekuentzia liburu batean imprimitzen hasi eta Orrialde bakoitzean milioi bat base sartuko bagenitu, liburuak 3000 orrialde Izango lituzke. Gisa genomaren hiztegi horrek 23 kapitulu izango lituzke, Kromosoma bakoitzeko bat lehenengo 22ak autosomei buruzkoak eta azkena Kromosoma sexualari buruzkoa. Kapitulo bakoitzak lukeen orrialde- kopurua, Kromosomaren tamainaren araberakoa litzateke. Alabaina, giza espezien proteinak Kodifikatzen dituzten geneak 100000 inguru dira eta gene bakoitzak 1000 base Bikote ditu. Horrek esan nahi du genomaren 3000 milioi baseetatik 100 milioi Bakarrik daudela geneetan eta DNA asko sobera dagoela. -Soberako DNAren zati Bat intronetan dago, hau da, geneen artean dauden eta kodifikatzeko balio ez Duten DNA zati luze osagarrietan. -Beste zati bat, genebatzuen kopia anitzetan Dago. RNA erribosomikoa eta histonak kodifikatzen dituzten geneek, kopia Anitzak dituzte. Horiezgain, gene funtzionalen kopiak daude, elkarren oso Antzekoak baina bertsio desberdinetan. Kopia  Horiek ehun berezietan edo hazkuntzaren sasoi jakin batzuetan agertu ohi Diren proteina berdinak edo oso antzekoak kodifikatzen dituzte. Sekuentzia Errepikatu horiek genomaren zati jakin batean pilatuta edo sakabanatuta inoiz Kromosoma desberdinetan ere egon daitezke. -Soberako DNAren beste zati bat Pseudogene izeneko gene ez funtzional batzuen kopia anitzetan dago. Pseudogeneek ez dute espresatzeko gaitasunik, bai mutazio bat jasan dutelako, Bai promotore edo sekuentzia erregulatzaile egokirik ez dutelako. -Azkenik DNA Sekuentzia errepikatuak edo sekuentzie sinpleko DNA zariak ditugu. Sekuentzia errepikatu Horiek ehunka mila unitate, inoiz milioika unitate errepikatuak izan ditzakete. Unitatearen tamaina arrunta 5-10 base bikoteka izaten da. Sekuentzia errepikatu Horiek euren moduko beste batzuen ondoren edo sakabanatuta egon daitezke. 2)Genoma nla kartografiatu eta sekuentziatu. DNAren azterketa bi fasetan egiten Da: kartografi eta sekuentziazioa. Hiztegiaren adibidera itzuliz, genoma Kartografiatzea liburuaren 23 kapituluen orrialdeak 1etik 3000ra zenbakitzea Bezala da, eta sekuentzizatzea orrialdeok 'hitzez betetzea' bezala. Genomaren Kartografia: a) Mapa genetikoa egitea: Genoman erreferentzi puntu batzuk Jartzea bezala da. Erreferentzi puntu horiek puntu polimorfoak baldin badira, Biren arteko distantzia genetikoa neurtu ahal izango dugu, erekonbinazio Kromosomikoan zehar banantz- maiztasuna aztertuz. Zatiketa zelularrari buruzko Gaian ikusi dugun bezala, mapa genetikoaren unitateazentimorgana da eta bi Aleloren arteko %1eko banantze maiztasunari dagokio. Mapa genetikoaren bitartez Gaixotasun jakin baten genea lokalizatu ahal da, aldez aurretik ezarritako Baliza edo erreferentzi gisa balio duten 2335 markatzailedun mapa genetikoa Osatu zuen. B) Mapa fisikoa egitea. Errestrikzio entzimen bidez, lortutako DNA Genommikoaren zatiak ordenatzea da. Horretarako, indibiduo beraren DNAren Milaka kopia ebakiko ditugu, manipulazioaren eraginez hainbat zati galduta ere, Genomaren hamar bat ale osorik eta leku desberdinetan ebakita izan ditzagun. Kopia desberdinetako zatiak binaka alderatu beharko ditugu, gainjartzen direnak Aurkitu eta genomaren 'puzlea' osatzen joateko. Genomaren kopiak leku Desberdinetan ebaki ahal izateko, liseriketa partziala egin behar da, Errestrikzio entzima manipulatu egin behar da ezagutze puntu guztiak ebaki ez Ditzan. Era horretan, genomaren kopiak leku desberdinetan ebakita 1 milioi Basedun zati desberdinak lortuko ditugu. Genomaren hamar kopia horiek leku Desberdinetan ebaki ondoren lortutako zatiak garagardo legami zeluletan Klonatuko ditugu zati bakoitzaren kopia ugari lortzeko. Klonatu ondoren kolonia Bereko zelula guztietan genomaren zati bera izango dugu. Zati klonatuen bilduma Lortu dugu horrela,hozkailuan edo laboratorioan gordetzeko moduan.Genomaren 10 Kopietatik lortu ditugun ztiez mapa fisikoa osatzeko, zati bakoitzaren aztarna Genetikoa lortu eta azterna genetiko guztiak binaka alderatu beharko ditugu ea Inbrikaziorik edo gainjarpenik dagoen ikusteko. Alderaketa-kopuru handi horren Aurrean beharrezkoa zaigu informatika-programak erabiltzea. Ordenagailuen lana Egiaztatzeko mapa fisikoa eta mapa genetikoa alderatu beharko ditugu. Genomaren Sekuentziazioa: Mapa egiteko lortu ditugun zatiak oso luzeak direnez, Nukleotido sekuentzia aurkitu nahi badugu 500 base inguruko zatiak egin beharko Ditugu. 1 milioi baseko zatiaren hamar kopiak 500 baseko 2000 zatitan moztu eta Zati bakoitza klonatu ondoren, mapa fisiko egiteko erabili dugun prozesu Berbera ordenatuko ditugu. Ondoren 500 baseko zati bakoitza sekuentziatzeari Ekingo diogu, arestian ikusi dugun metodoa erabiliz. Genomaren mapaketa eta Sekuentziazioa zein zeregin lantsua eta korapilatsua den ikusita, beharrezkoa Da prozesuen automatizaziora jotzea. Ikerketa zentroek errobot kateak Erabiltzen dituzte DNA lortu, kartografiatu, sekuentziatu , sekuentziak Analizatu eta abarretarako. Genoma zatien sekuentziazioa egiten ari diren aldi Berean, cDNAren sekuentziazioa ere egiten ari dira. Lehenxeago esan dugun Bezala, alderantzizko transkriptasaren metodoak abaintaila bat du errestrikzio Entzimen erabilera aldean, alegia, cDNAk geneak ordezkatzen dituela. Desabantaila bat ere badu: genomaren DNA zelula guztietan dago, mRNAgenea Espresatzen ari den zeluletan soilik agertzem da. Desabantailak egonagaitik Milaka gene sekuentzia osatu ahal izan dira.

Mikroorganismo prokariotoak: bakterioak: Mikroorganismooo Prokariotiko ohikoenak bakterioak dira. Gaur egun 5000 bakterio espezie inguru Ezagutzen ditugu. Gure planetan sortu ziren lehen organismoak izango dira Seguru asko, duela 3500 milioi urte inguru itxuraz existitu ziren bakterioen Fosildatuak ditugu eta. Bakterioak organismo bakunak dira baina hala eta guztiz Ere, morfologia, tamaina egitura eta metabolismo aldetik elkarren oso Desberdinak dira. 1 eta 10 um bitarteko tamaina dute. Ingurune desberdinetan Moldatzeko eta ugaltzeko gaitasun handia dute eta horri esker, edozein giro Motatan aurki ditzakedu: baziloa (luzeska), espiriloa (luzeska eta bihurritua, Bibrioa (bihurritua) eta kokoa (biribila). Baziloak katea lerrokatutan ager Daitezke. Kokoak aldiz, katea lerrokatutan (estreptokokoak) multzo lauetan, (estafilokoak) edo multzo gutxi gorabehera kubikotan (sarzinoak) ager daitezke, Zatiketa nola gertatzen den, norabide bakarrean bitan ala hirutan.

Bakterioen egitura

Bakterioen mikroegitura aztertzean Zelula eukariotikoak baino sinpleagoak direla ikusi ahal izan da; baina hala Ere, antolaketa konplexu samarra dute. Bakterioetan mintzez osatu gabeko Egitura ugari aurki daiteke; horietako zenbait prokarioto guztietan agertzen Dira, beste batzuk aldiz, mota batzuetan soilik. Egiturahoriek guztiak zelularen Gaian deskribatu ditugu, zelula prokariotikoen egitura eta, eukariotikoen Egiturarekiko dituen desberdintasunak aztertu ditugun ikasgaian, hain zuzen. -Kapsula: Polisakaridozko geruza jelatinakara da, 10-40 nm bitarteko zabalera Du eta bakterioa substantzia kimikoen aurrean nahiz lehortearen aurrean Babesteko balio du. Bakterio patogenoentzat ere babesgarri da, fagozitoen Erasotik babesten baititu. Koloniatan antolatzen diren bakterioak elkartzeko Balio du. -

Horma zelularra

10-100 nm bitarteko lodiera du. Mureinaz osatuta Dago; mureina polisakaridoz eta peptidoz osatutako polimeroa da, eta geruza bat Baino gehiagotan agertu ohi da. Mikrobiologian oso erabilia den tindaketa Metodo batek, Gram tindaketa deritzanak bakterio mota bi desberdintzen ditu: Gram+ eta Gram-. Aurrekoek horma homogeneoa dute, 10-80 nm inguruko lodieraduna Eta mureinaz egindakoa. Besteek horma meheagoa dute, bi geruzatan desberdindua: Barrukoa  mureinezkoa da eta kanpokoa Fosfolipidoz, lipopolisakaridoz eta jarduera entzimatikodun proteinazkoa. Bakterioen itxura gordetzeko balio du. -Mintz zelularra: Tamainan eta Konposizioan zelula eukariotikoen mintzaren antzeko da. Prokariotoen mintzeko Proteinen artean, prozesu metaboliko garrantzitsu desberdinetan parte hartzen Duten entzimak daude, besteak beste, arnasketa zelularrean, fotosintesian, Azido nukleikoen sintesian eta elektroi-garraioan parte hartzen duten entzimak. -Mesosomak: Kanpoko mintzaren inbaginazioak dira, bertan arnasketarako konplexu Entzimatikoakcdaude. Zatiketa zelularrean eta DNAren bikoizketan ere parte Hartzen dute. -Mintz fotosintetikoak: Bakterio fotosintetikoetan, pigmentu Fotosintetikoak dituzten minztun zaku lauak daude. Tilakoideen antzekoak dira Eta kasu batzuetan mintz zelularretik bereizita daude. -Flageloak: Kanpoaldean Dituzten luzakinak dire. Bakterio higikorrei mugitzeko balio die. Kopuru Aldakorra da espezie batzuetatik besteetara, flagelo bat, leku bakar batean edo Zelularen perimetroan sakabanatuta ager daitezke. Oso egitura sinplea dute: Gako itxuradun oinarri birakaria eta 10-20 nm inguruko hodi zilindriko eta Zurruna. -Ile edo finbrioak: Kanpoko mintzak, horma zelilarra zeharkatuz, Kanpoaldera dituen luzakin tubularrak dira. Gutxi baina luzeak direnek ile edo Pili izena hartzen dute, eta material genetikoaren trukaketa prozesutan hartzen Dute parte. Ugari eta laburrak direnek finbrio izena dute eta bakterioak Finkatzeko balio dute. Zitoplasma: Oso uniformea da. Ez du mintzez inguratutako Organulorik. Zona berezi  bat du, Nukleoide edo zona nuklear izenekoa; bertan DNA zirkularra edo kromosoma Bakterianoa dago. Horrez gain, DNA zati txikiak ere erraz aurki daitezke: Plasmidoak; bakterio batetik bestera pasa daitekeen informazio genetikoa duten DNA zatiak dira, baina ez dira ezinbestekoak zelularentzat, eta autonomoki Bikoitz daitezke. Hrrez gain, granulu solido batzuk ere egon daitezke Zitoplasman. Inklusio izena dute eta oso konposizio anitza: polisakaridoak, Lipidoak, proteinak eta baita sufreo edo nitrogenodun materialak ere; Erreserbarako materialak edo metabolismoaren hondakinak izaten dira. Bakterio Urtar askok xixku gaseosoak dituzte, eta batzuetan ugari gainera; Flotagarritasuna ziurtatzea da horien zeregina. -Erribosomak: zelula Eukariotikoenak baino txikiagoak dira, 70 S motatakoak. -Endospora: Bakterioaren bizi forma sorra da; kanpoko estalkia oso gogorra eta Erresistentea du. Baldintzadeserosotan bakterioak bizirik iraun ahal izateko Hartzen duen forma da. Baldintza egokiak itzulitakoan endosporak ezaugarri Arrunteko bakterioa emango du. Oso ondo jasatzen ditu lehorteak, tenperatura Handiak, erradiazio ultramoreak eta ionizatzaileak, eta baita produktu kimiko Toxidoak ere. Bakterioek luze eman dezakete endospora gisa. Antrax gaitza Eragiten duen Bacillus antracis bakterioak. Fisiologia bakterianoa: Bakterioek Oso elikadura mota desberdinak dituzte oso metabolismo desberdinak izan Ditzaketelako, autrofoak, heterotrofoak nahiz kimiosintetikoak izan Baitaitezke. Espezie batzuek, gainera, metabolismoa mota bat edo bestea aukera Dezakete, unguruan zein elikagai duten. Elikadurari dagokionez mintz Zelularrean gertatzen diren prozesuak aztertuz gero, bakterioek fagozitosirik Ez dutela ikusiko dugu, izan ere, duten horma zelular lodi horrekin ezinezkoa Baita; horrenbestez, ez da zelula barneko liseriketarik ere izango. Endozitosia Ere oso prozesu bakana da. Osmosi prozesuak oso garrantzitsuak dira gazitasun Handiko girotan bizi diren bakterioentzat, zitoplasmako gatz kontzentrazioa Erregulatzeko hain zuzen ere. Bakterio asko mugikorrak dira. Mugikortasuna modu Desberdinez gauzatzen dute: Narrasketaren antzeko prozesuen bidez, uzkurdura Eta dilatazioaren bidez, edo mugimendu birakaria duten flageloen bidez. Mugimendua estimulu desberdinek eragin dezakete  Elikagai ugaritasun erlatiboak eta bestetik produktu kimiko jakin Batzuen kontzentrazioak. Ugalketa bakterianoa: Zelula bakterianoak erdibitze Soilez ugaldu ohi dira, mitosia bezala. Bakterioak erdibitu aurretik DNA Bikoiztu egin behar dam eta ondoren pareta bar eratu behar da bakterioaren erdi Erdian, zelula bitan zatitzeo. Bizi baldintza egokitan erdibitzea berehala Gertatzen da izan ere, bakterio bakoitza 20 minuto erdibi daiteke. Beste Ugalketa mota arrunt baina erdibitzea baino ez-ohikoagotan, bakterioek material Genetikoa trukatzen dute. Ugalketa sexualarekin zerikusirik duten prozesuak Izaten dira.

Bakterio motak

Bakterioak ezaugarri desberdin ugari dituzten Organismoak dira, bai morfologiari bai barne egiturari, bai funtzinamenduari Eta baita bizi formei dagokienean ere. Ezaugarri horiek erabili izan dira hain Zuzen, bakterioak maila taxonomiko desberdinetan sailkatzerakoan. Gaur egun, Ezaugarri horiez gain material genetikoaren analisia ere erabili ohi da. Datu Horiekin guztiekin bakterioen sailkapena desberdinak egin izan dira, denak Konplexu samarrak; bakterioen aniztasun handiaren lekuko.

Eubakterioak dira ezagunenak edo ohikoenak.Mota Desberdinekoak izan daitezke: bakterio berdeak, bakterio purpurak eta Zianobakterioak; denak bakterio fotosintetikoak dira, dituzten klorofila Motatan eta bestelako pigmentu fotosintetikotan desberdintzen dira; espiroketak Helize itxurako gorputza dute, barne egitura flageloen oso antzekoa da, hori Dela eta zientzialari batzuen ustetan zelula eukariotikoen flageloen Aitzindariak izan daitezke; mikoplasmak, ezagutzen diren eubakteriorik Txikienak dira, oso egitura sinplea gute, horma zelularrik gabea eta Eukariotoen parasito dira. Alabaina,aubakterio mota gehiago dago. Horietako Batzuek berezko ezaugarrien bati zor diote izena. Bakterio hartzaileak, Enterobakterioak, bakterio kimiosintetikoak eta nitrogena finkatzaileak.

BIRUSEN EZAUGARRIAK:Birusak oso oso Txikiak dira,20-300 nm artekoak.Birusen egitura ez dator bat zelularen Egiturarekin, horeegatik egitura azelularrak direla esan ohi da. Isolatuta Nahiz zelulatik kanpo dauden virus-partikulei birion izena emano hi Zaie.Birionek egitura bakuna dute:azido nukleikozko molekula bat, DNA nahiz RNAzkoa izan daitekeena,proteinazko estalki batez inguratua.Birion batzuek Egitura horieiz gain veste batzuk ere izan ditzakete,animali zelulak kutsatzen Dituzten birionek zelula ostalariaren mintz zelularretik sortutako mintz Lipoproteikoak izan ditzakete.

BIRUSEN ZIKLOA:Birusaren bizitzak bi Denboraldi desberdin ditu:zelulaz kanpokoa eta zelula barrukoa. Zelulaz kanpo birion Gisa egon ohi da, batere jarduera metabolikorik Gabe;vaina,ostalariaren barruan Dagoenean, birusaren jarduera piztu egiten da eta ugaltzen edo bikoizten hasten Da.Birusa bikoizteko ondoko prosezuak gertatu behar dira:birusaren genoma Zelula ostalariaren zitoplasman sartzea,birusaren osagaiak bertan Sintetizatzea,osagai guztiak elkartu edo bat egitea eta azkenik dagoeneko Helduta dauden virus-partikulak zelulaz kanpo irtetea.Birusa zelulan egon Dadin, elkar ukitu behar dute lehenengo, eta ostalariak mintzean dituen Errezeptoreen bitartez,virusa ezagutu behar du gero.Elkar ukitze horri finkapen Esaten zaio.Finkatu ondoren,virusa zelularen zitoplasman barneratu behar da. Barneratze hori era deberdinetan gerta daiteke:bakteriofagoen Kasuan,adibidez,birusaren genoma baino ez da zelulan sartuko kapsidatik banandu Ondoren, horretarako,birusak bakterioaren horma zelularra zulatzeko gauza diren Lisozimak baititu;animali virus eta landare-birus gehienen kasuan, azido Nukleikoa kapsidan gordeta dagoelarik sartzen da zelulan,eta behi zitoplasman, Kapsidatik banandu eta askatu egiten da.Une horretatik Aurrera,bere azido Nukleikoa zelula ostalariaren metabolismoa eraldatzeko gauza izango da. Behin Azido nukleikoak eta kapsidako proteinak sintetizatu eta gero, elementu guztien Bat egitea gertatuko da virus-partikula helduak sortuz.Azkenik,zelulatik Kanpora aterako dira. 

ZIKLO LISOGENIKOA:Zelula parasitatu duen birusak ez du beti zelularen lisia Eragiten.Kasu batzuetan,birusaren azido nukleikoa zelularen DNAn txertatu ondoren,hainbat Belaunaldi eman ditzake sor-egoeran baldintza jakin batzuk egokitu arte,orduan Ziklo litikoa gertatuko da.Lisirik eragiten ez duten birusei virus indargabetu Esaten zaie eta burutzen duten prosezuari lisogenia.Zelula Lisogenikoa,txertatuta daraman profagoaren espezie bereko birusen infekzioekiko Inmune izango da.Infekzio liisogenikoa,izaki bizidunek aberastasun genetikoa Handiagotzeko duten mekanismoa dela;birusek batzuetan, gene-garraiatzailearen Funtzioa betetzen baitute,zelula infektatu ondoren, bertan iraunkorki Txertatuta egon baitaiezke zelularen lisia inoiz eragitera iritsi gabe.

BESTE MIKROORGANISMO BATZUK:ALGAK:Uretako organismoak dira eta ur gezetan zein Gazitan aurki ditzakegu. Fotosintesia burutzen dute.Behatzen errezenak zelulanitzak Dira.Hiru multzo handi hauetan sailkatuta daude:alga berdeak,alga arreak eta Alga gorriak.Alga zelulanitzek metro askotako luzera har dezakete vaina oso Antolamendu celular bakunarekim,zelula bereizketarik gabe.Antolamendu Horeegaitik, protisto erreinuan daude sailkatuta,protozooekin batera. Gehienak Zelulabakar flotatzaileak dira,Itsaso eta laku guztietako ur-azalean bizi diren Diatomeoak bezala.Beste batzuk lurtarrak dira eta zona hezetan bizi dira. Beste  batzuek harreman egonkorra dute Onddoekin eta kolonia konplexuak eratzen dituzte(likenak) oso hazkuntza Motelekoak eta oso leku elkorretan bizi ahal direnak.Alga zelulabakar aitzen Artean Euglena generoa da adibiderik tipikoena.Ez du zelulosazko horma Zelularrik,horregatik,kanpo-geruza elastikoa da eta itxuraz alda daiteke.Beste Alga zelulabakar batzuk flagelorik gabeak dira(desimidiazeoak) zelulosazko Horma zelularra dute.Diatomeoek,morfología konplexu eta bitxiko horma silizeoa Dute. PROTOZOOAK:mikroorganismo eukariotiko zelulabakarrak dira,l ez dute Horma zelularrik.Beste mikroorganismoen aldean hainbat desberdintasun Dituzte:bakterioen aldean,eukariotikoak eta handiagoak dira;algen aldean, Klorofila falta dute;legamien eta ondooen aldean mugikorrak dira eta ez dute Horma zelularrik;eta lizun likatsuen aldean,ez dute gorputz fruitutsurik Sortzen.Protozooak heterotrofoak dira;veste organismo batzuk edo partikula Organikoak fagotizatuz elikatu ohi dira,eta batzuetan pinozitosi bidez.ONDDOAK:Ez Dute klorofilarik,heterotrofoak dira.Zelula eukariotikoak Dituzte,mitokondrio,bakuolo eta kitinazko horma zelulardunak.Egituraren Oinarrizko unitateak,hifa izenekoak,hari- edo hodi-itxura du.Hifek,elkartu eta, Multzo adarkatua osatzen dute,micelio izenekoa.Onddo gehienak lurtarrak eta Bizimodu librekoak dira.Aerobio hertsiak eta anaerobio fakultatiboak Ditugu:energía arnasketaz eta hartziduraz lortzen dute.Lurrean edo hildako Landareen gainean bizi ohi dira.Karbono organikoaren mineralizazioan oinarrizko Zeregina dute,zelulosa eta lagnina elikagaitzat erbiltzen dituztelako.Ondoetako Batzuk landareen parasitoak dira eta kalte larriak eragin ditzakete Labore-sailetan.Onddoriorik garrntzitsuenak hauexek dira:lizuna eta legamia.LIZUNA:Harizpi-formako Onddoak dira:ogi zaharrean,frutan,gaztan..Hazten dira.Hifak ateratzen dituzte Airera eta horietatik konidio izeneko esporak sortzen dituzte.Konidioak Lehortearekiko oso erresistenteak dira,eta kolore beltz,urdin Berdeska,gorria…Sexu ugalketan ere esporak sor ditzakete,nahiz eta konidioak Bezain erresistenteak ez izan.LEGAMIAK:Onddo zelulabakarrak dira,kasurik Gehienetan askomizete motakoak.Sexu-ugalketan esporak sortzen dituzte,aska Izeneko zorro itxi baten barruan.Legamiaren zelulak Biribilak,arrautz-itxurakoak edo zilindrikoak izan daitezke,eta gemazioz Zatitzen dira.Legamiek zelula indibidualen multzoak osatzen dituzte.Azukrea Dagoen lekuetan egoten dira.LIZUN LIKATSUAK:Muki-onddo ere esaten Zaie.Baso hezetan deskonposizio bidean dauden enborretan bizi dira.Myxomizete Izena ematen zaie.Organismoaren antolamenduari plasmodio esaten zaio:nukleo Asko biltzen dituen citoplasma handia, kanpo-horma zurrunik gabea. Inguru lehor Batera iristen denean ugalketa-egitura bat eratzen du eta horrek esporak Sortzen ditu.Askatu ondoren,esporak gameto flagelobakar bihurtzen dira.Lizun likatsuak Fagozitosi bidez irentsitako bakterioez elikatzen dira.

MIKROORGANISMOEN METABOLISMOA:Zelula barruan gertatzen diren erreakzio kimikoen multzoa eta Organismoaren barruan gertatzen direnak oso antzekoak dira,alderdi espezifiko Batzuk salbu.Mikroorganismoek ere ATPa erabiltzeaz gain,fotosintesia,arnasketa Aerobikoa,hartzidura eta proteína-sintesia bezalako prozesuak burutzen Dituzte.Mikroorganismo batzuek veste inork burutzen ez dituen prozesu jakin Batzuk gauzatzen dituzte. Prosezu metabolikoetan mikroorganismoek energía Lortzeko dituzten modu desberdin eta ugariak oso garrantzitsuak dira, Elikadurarekin duten harreman estuagatik,haien bizimdua baldintzatu Dezaketelako.Mikroorganismo batzuk fotosintetikoak dira(bakterio gorriak eta Berdeak).Calvinen zikloa erabiltzen dute co2 asimilatzeko.Substantzia Erreduzitzaileak sortzeari dagokionez,zianobakterioek eta  eukarioto fotosintetikoek antzera Funtzionatzen dute.Fotofosforilizazioari dagoionez ere bide desberdinak egon Daitezke:eubakterio fotosintetikoek klorofilaren mekanismoa erabili ohi dute. Bakterioen fotosintesiak alderdi aipagarri bat du.Fotosintesi horri anoxigeniko Esaten zaio eta molekula horietako bat SH2 oxidatu eginngo da eta sortuko de Sufrea bikorretan metatuko da zelulatik kanpo nahiz barruan.Fotoheterotrofoek Argia erabiltzen dute energi iturri gisa,eta konposatu organikoak,karbono Iturri gisa. Beste autotrofi modu bat kimiosintesia da.Organismo horiek Konposatu ez-organikoak oxidatu eta lortutako energía erabiliz, konposatu Organikoak sintetizatu ahal izateko ahalmen erreduzitzailea lortzeko gauza Dira.
Bakterio kimiosintetikoak oso ugariak dira eta biosferan funtzio Garrantzitsuak betetzen dituzte elementuen ziklo biogeokimikoan.Aerobioak dira, Elektroien azken hartzailea oxigenoa da.Mikroorganismo batzuek arnasketa Aerobikoa dute,veste batzuek arnasketa anaerobikoa eta hartzidura. Mikroorganismo hartzitzaileen artean aniztasun handia dago. Bakterio anaerobiko Batzuk ustelduraren bitartez lortzen dute energía,hau da haragiko proteinak Deskonposatuz eta usain txarreko hainbat produktu sortuz.Prosezu horretako Aminoazidoak amina bihurtuko dira;animak airearekin kontaktuan jartzen Direnean, bakterioen eraginez,oxidatu egingo dira eta amoniako bihurtuko Dira.Beste mikroorganismo batzuek arnasketa anaerobiko mota desberdinak Erabiltzen dituzte.Nitrato erabiltzen dutenen kasua oso garrantzitsua da.Hiru Arnasketa anaerobikoren buruan,nitratoa N2 bihurtuko baita.

  BIOTEKNOLOGIAREN HISTORIA:Bioteknologia izena Leeds.Ek asmatu zuen 70ko hamarkadan.Substantzia onuragarriak kantitate handian Industrialki ekoizteko,organismo osoak nahiz sistema biologikoak erabiltzea da Bioteknologiaren muina.Bioteknologian maizen erabiltzen diren organismoak Mikroorganismoak dira.Bioteknologiak adar desberdinak hartzen ditu Oinarritzat:mikrobiologia,genetika tradizionala eta Molekularra,biokimika…Bioteknikak industri motadesberdinetan aplikatu ohi Dira.Bioteknologia teknologia berritzat dugun arren, beldurrik gabe esan Daiteke,urte askoko historia duela eta historia horretan hainbat fase ezagutu Dituela.Lehenengo fasean, mikroorganismoak artesanalki eta enpirikoki Erabiltzen zituzten. XIX.Mende amaieran mikrobiologia ikaragarri garatu zen eta Mikroorganismoen hazkundea kontrolatu egin zitekeela konturatu ziren. Azkenik,duela 20  urte genetikoki eraldatutako Organismoen bioteknologia garatzeari ekin zaio.