Heriotza-tasa munduan

demografiac:lurralde jakin bateko biztanleria ikertzen duen zientzia.Jaiotza -tasak:adierzaten du zenbat jaiotza egon diren denbora jakin batean ,normalean urtebetean

Jaiotza-tasen faktoreak

Faktoreak:

Faktore ekonomikoak: Krisaldietan eta oparoetan eragina du. Bestalde, landa-gizarteetan, seme-alabek lan egiten dutenez jaiotza-
tasa altua izaten da, baina hiriko gizarteetan, jaiotza-tasa baxua izaten da, seme-alabak heztea garesitagoa delako.

Faktore kulturalak: Erlijio-sinesmenak eragina dute.

Faktore sozialak: Emakumeak zenbat seme-alaba eduki nahi dituzten erabaki dezaketen gizarteetan.

Politika demografikoak: Batzuetan, gobernuek jaiotza-tasa igotzeko edo jeisteko, politika batzuk aplikatzen dira.

4- Heriotza-tasa eta bizi-itxaropena

Definizioa:

Heriotza-tasa:Adierazten du zenbat heriotza egon diren urtebetean lurralde jakin batean. Kopuru hori handia ala txikia den jakiteko, heriotza-tasa gordina (HTGd) kalkulatzen da. Munduko heriotza-tasa jaitsi egin da.

Bizi-itxaropena: Pertsona bat bizi daitekeen urte kopurua da.

Formula:

Heriotza-tasa gordina:

Haurren heriotza-tasa:

Berezko hazkundea (HHT):

Jaiotzak-heriotzak

Faktoreak:

Zeinbait faktorek eragina dute heriotza-tasan:

Elikadura: Ongi elikatutako pertsonek osasun ona izaten dute, gaixotzeko arrisku gutxiago dute eta, gaixotzen badira, azkarrago sendatzen dira.

Higiene-eta osasun-zerbitzuak: Edateko ura eta hutsubide-sistemak edukitzeak gaixotasunak ez harrapatzen laguntzen du eta bizi-itxaropena handitzen du.

Berezko hazkundea:

Berezko hazkundeak edo hazkunde begetatiboak adierazten du zenbat hazten den biztanleria kausa biologikoengatik, jaiotza eta heriotzengatik.

-Berezko hazkundea oso txikia da herrialde garatuetan: %o,2 ingurukoa. Horrek biztanleria zehartzea dakar.

-Garpen-bidean dauden herrialdeetan, berezko hazkundea handiagoa da: %2tik gorakoa. Horregatik biztanleriaren %5 baino gutxiago iristen da 65 urtera, eta beraz, biztanleria gaztea oso ugaria da.

(pág. 219) Ikasteko gakoak:

Zer da heriotza-tasa gordina? Zer lotura du pertsonek jaiotzean duten bizi itxaropenarekin? Zer faktorek dute eragina dute heriotza-tasan?

Adierazten du zenbat heriotza egon diren urtebetean lurralde jakin batean.Ba, bizi-itxaropena dela pertsona bat batez beste bizi daitekeen urte kopurua.

Bi faktorek:

1. Elikadura: Ongi elikatuatko pertsnoek, gaixotzeko arrisku gutxiago dutelako eta gaixotzen badira, azkarrago sendatzen dira.

2. Higiene eta osasun zerbitzuak: Edateko ura eta hustubide sistemak edukitzeak laguntzen du eta bizi-itxaropena handitzen du. Osasun-arretak eta medikuntzako aurrerapeenek era heriotza-tasa murrizten laguntzen dute.

Azaldu zer ondorio dituzten berezko hazkunde positiboak eta nagatiboak, herrialde bateko zenbait elementuetan

Berezko hazkunde positiboa: Biztanleri gaztea oso ugari dela, eta 65 urteko pertssonak oso gutxi direla. Hau, garapen-bidean dauden herrialdetan  gertatzen da.

Berezko-hazkunde positiboa: Biztanleria zahartzen da eta gazteak gutxitzen dira.

Zer ondorio izango ditu hezkuntzan eta osasungintzan hazkunde demografikoa baliabideen hazkundea baino handiago izatea?

Zerbitzu horietan kalitatea galduko dela eta zenbait pertsonek zerbitzurik gabe gel daitekeela.

PENTSATU

Heriotza tasa txikiagoa izango dela Portugalen, beste herrialde aberats batean baino. Hau da, elikadura hobeagoa izango du Portulagek, eta higiene eta osasun zerbitzuak kalitatea hobeagoa izango delako.

5- Migrazio-mugimenduak

Migrazio-mugimendua: Bizilekuz aldatzeari aisialdiak eragin gabe deritzo.

Emigrazioa: Lurralde batetik joaten badira beste batean bizitzeko.

Immigrazioa: Lurralde batera iristen badira, han bizitzeko

Migrazioen kausak:

Kausa sozioekonomikoak: Lan baldintzak hobetu nahi direlako eta bizi-maila hobea lortu nahi izatea,  edo jatorrizko herrialdean ez bada lanik aurkitzen

Kausa naturalak: Natura-hondamendiek eraginda, adibidez lehorte luzeak

Kausa politikoak: Gobernu diktatorialen edo erlijio-agintarien jazarpenik ihes egitea.

Migrazio motak:

Zenbait motatako izan daitezke, iraupenaren eta arrazoiaren arabera.

Migrazioak iraupenaren arabera: Behin betikoak izan daitezke, emigrantea helmugako tokian geratzen bada eta ez bada bere jatorriko lurraldera itzultzen. Edo aldi baterakoak denbora jakin bat igaro ondoren emigrantea bere jatorriko lurraldera itzultzen bada.

Migrazioak helmugaren arabera: Kanpokoak edo nazioartekoak izan daitezke, emigranteak atzerrira joaten badira eta beste herrialde batean bizitzen hasten badira, edo nazionalak, beren herrialdeko beste toki batera joaten badira.

Migrazioak lekualdatzeko arrazoien arabera: Borondatezko migrazioak izan daitezke, emigranteak askatasun osoz erabaki badu joatea, edo migrazio behartuak, zerbaitek edo norbaitek bultzatzen badu emigrante joatera.

Migrazio-saldoa:  Immigranteak-emigranteak

Ikasteko gakoak: Teorian idatzita daude.

PENTSATU

Erretiratzen direnean bizilekuz aldatzen diren pertsonak lekualdaketak migrazioak al dira, zure ustez?Zer motatakoak izan daitezke?

Bai. Nire ustez borondatezko migrazioak.

6-Migrazioen ondorioak

Ondorioak emigranteeen jatorriko lurraldeetan:

Ondorio negatiboak: emigranteen jatorrizko herrialdeen biztanleri-egituran, izan ere emigratzen dutenak gazteak izaten dira, orduan biztanleria zahartzen da.

Ondorio positiboak: langabezia-arazoak eta baliabideen gaineko presioa arintzen duelako.

Ondorioak inmigranteak jasotzen dituzten lurraldeetan:

Ondorio positiboak: Biztanleri gaztea igotzen denez, jaiotza-tasa igotzen da. Gainera, lanerako adinean dafoen biztanleria igotzen denez, kontsumoa handitzen da. Aniztasun kulturala areagotzen da.

Ondorio positiboak: Gastu ekonomikoak eragiten dituzte eta marjinazio, bazterketa eta xenofobia-fenomenoak sor daitezke.