10. Gaia:
Diktadura frankistaren finkapena eta krisialdia frankismoa franko jenerala guda zibila irabazi eta
1975ean ohean hil zen aldiaria deritzo.Sistema diktatoriala ezarri bera botore
Osoa izanez.
frankismoaren zutabeak oinarri
Ideologikoak, nazionalkatolizismoa, militarismoa, nazionalismo espainiar
Eta korporatibismo .
oinarri soziala
Falangea alderdi bakarra onartu, gizarte-mailako arlo guztien kontrola bere
Eskuetan. Eliza katolikoa, erregimena moralki legitimatu. Armada etabotere oligarkikoak baita, klase ertainaren
Eta langileriaren zati bat,“apolitikoak”.
oinarri
Politikoa, liberalismo politikoaren aurkakoa, frankok ez zuen
Konstituziorik idatzi. Frankismo osoan zehar ez zen botere banaketarik eman;. Estatu-buruak
Eta botere exekutiboak legegilea eta judiziala erabat kontrolatu . Baina,
erregimenaren beharrean legeak aldarrikatu, atzerriko gertakari eta
Presioengatik, frankismoaren biziraupen eta garapena ziurtatzeko. Lanaren forua
, gorteak eratzeko legea edo diktadura finkatzeko 1958an, mugimendu nazionaleko
Printzipioen legea aldarrikatu zuen frankok.
Frankismoko faseak:
1.-
Garapeneko espainia
1.1. Aldaketak ekonomian. 1959ko egonkortze plana
Gaindituta, teknokraten garapen-ideologia irabazi.Espainiak, hirurogeiko
Hamarkadan, hazkunde-tasarik altuenetakoa. Industrialak ziren eremuak garatu,
Prozesu industrialean bi sektore berri: automobilgintza eta etxetresna
Elektrikoak. Biak garapen ekonomikoa bultzatu zuten ardatzak. Mirari
Ekonomikoaren onuraduenak banka eta industria talde handiak.Azkenik, 1963an,
Aldarrikatu gizarte segurantzarako oinarrien legea.1.2. Aldaketak gizartean eta
Kulturan. Garapen ekonomikoa baina desordenatua, gune industrialak garatu eh,
Katalunia eta madrid eta turismoa irletan. Ondorioak espekulazio handia,
Nekezari exodoa hirietara, hirien handipen deskontrolatua eta espainolen
Ikuskeria berrria; kontsumo kapitalista. 1.3 kanpo-harremanak.60. Hamarkadan
Frankistekzilegitasuna lortunazioartean, aebekin egindako itunei esker .
1957an europako ekonomia erkidegoa sortu zen.Frankismoak bitan egin zuen bertan
Sartzeko eskaera, eta bietan ezezkoa jaso. 1970ean, lehentasunezko akordioa
Sinatu, eeeren eta espainiaren arteko trukea erraztuz. Frankistak merkatu
Bakarrean sartzen saiatu, baina ez zuten erregimena onartu. 1.4. Gizarte
Mugimendu berriak eta erregimenaren aurkako oposizioa. Ekonomia eta kultura
Garatu eta oposizioa gehiago hedatu eta indartu zen. Protesta ekintza gehiago
Egin ziren.Oposizio “moderatua”: errepublika defendatu zuten alderdiek
Beraien posizio ideologikoa moderatu zuten eta monarkia parlamentario baten
Aldeko apustu berritua egin zuten. Pceren protagonismoa: langile eta
Ikasle mugimenduaren gidaritza izan zuen,ccoo sindikatu klandestinoaren eta
Unibertsitateetan sortu ziren ikasle asanbladen bitartez. Mugimendu
Nazionalista antifrankistak:katalunia eta euskal herriko mugimendu
Nazionalistak indarberritu egin ziren. 60. Hamarkadan, erregimenaren arazo
Nagusia eta erakunde armatua , bere jarduera eta erresistentzia gaitasun
Handiegatik. Klero berriaren jarrera: klero gazte eta aurrerakoia hierarkiaren
Eta frankismoaren aurka jarri zen.
2.- frankismoaren gainbehera (1969-1975)
Kaleetan egoera gero eta gatazkatsuagoa. Sistemaren aurkako mobilizazioek
Hainbat “salbuespen-egoera” ezartzea ekarri, etaren jarduera zela. Oposizio
Desberdinen eskakizunen aurrean, frankismoaren erreakzio.1969an, gorte
Frankistek joan karlos printzea izendatu zuten oinordeko,erregimena mantentzeko.Bestalde,
Erregimenaren aldekoen artean tira-birak areagotu.Frankorik gabeko
Frankismoaren prestakuntzan, 1973an urrats garrantzitsua eman, diktadoreak
Gobernu-burutza carrero blancori utzi .Bere helburuak inolako aldaketarik ez
Egitea eta indar frankisten batasuna mantentzea izan ziren.Baina 1973ko
Abenduaren 20an, carrero blanco hil egin zen. Honek frankismoaren zutabeak
Dardarka utzi. Arias navarro izan zen hurrengo gobernuburua, 1974an. Franko
Gaixorik, azaleratzen hasi ziren erregimenaren barruko kontraesan eta familia
Politiko frankisten arteko aurkaritzak.Arias navarroren gobernuak, hasieran
Irekitasunaren aldeko joera erakutsi zuen, eta anarkista eta lapur baten
Exekuzioak edo bilboko añoveros apezpikuarekin izandako polemika.Egoera
Politikoari, 1973ko petrolioaren krisiaren eragina batu zitzaion koiuntura ekonomiko txarrak eta langileen
Grebak eta protestak egoera gehiago ezegonkortu zuten. Erregimenaren desegite
Eta sakabanatze sintomak nabariak. Etaren jarduerari beste erakunde batzuena
Gehitu adibidez frap baina eskuin muturreko talde paramilitarrek beraien kabuz
Izua zabaltzea erabaki zuten. Gobernuak gogortu zapalkuntza eta, 1975eko
Irailaren 27an, frankismoko azken 5 exekuzio ofizialak. Nazioarteko protesta
Handia eragin. Frankismoa isolamendu politikoan utziz.1975eko urrian, hassan
Ii.A marokoko erregeak “martxa berdea” antolatu zuen: milaka marokoarrek sahara
Hartu. Azkenik, franko 1975eko azaroaren 20an hil zen.