Filosofoak

Nietzsche eta arrazoimenaren kritika

Datu biografikoak eta testuinguru historikoa

Friedrich Wilhelm Nietzsche filosofoa 1844an jaio zen Prusian, eta 1900 urtean hil zen Alemanian. Txiki txikitatik gaixotasun arazoak izan zituen, izan ere, genetikoa izan zitekeen gaixotasun batek arazo handiak ekarri zizkion, eta zalditik behin jausteak eta sifilisak gaitza areagotu eta zoramenera bideratu zuten Nietzsche. Unibertsitatean Teologia eta Filologia Klasikoa ikasten hasi zen, baina Teologia bertan behera utzi behar izan zuen, eta ondoren, unibertsitatez aldatu. Austriaren aurkako gerra zela eta, prusiar amorratu gisa agertu zen, eta 24 urte zituela, Basileako Unibertsitateko irakasle bezala onartu zuten. Bertan, Wagner eta Schopenhauer ezagutu eta lagun egin zituen, baina Wagnerrekin haserretu eta ez zuen berriro harremanik izan berarekin. Ondoren Basileako katedra utzi eta Dionisos, Jainko alaia, ulertzen saiatu zen, asko bidaiatuz zuen bere gaixotasuna zela eta, baina azkenean bakarrik eta eroturik bukatu zuen, arrakastarik gabe. Nietzsche Europaren iraultzen aldian bizi izan zen, izan ere, Iraultza Frantsesa, industria iraultza eta Ilustrazioa gertatu ziren bere garaian, eta gainera inperialismoaren garaia eta mugimendu sozialak ezagutu zituen

Kritika mendebaldeko zibilizazioari. Bitalismoa.

Nietzschek kritika garratza egiten dio mendebaldeko zibilizazioari, eta zalantzan jartzen du gizakiak bi mila urteotan jarraitu duen bidea, bide oker hau hartu izana kristautasunaren erru dela aldarrikatuz. Nietzscherentzat kristautasuna inposaketa bat da, ezintasunaren adierazle, mundua iraintzen du, eta horregatik, bere ustez, gizakiaren gaitza izan da. Erlijioaz gain, Nietzschek zientzia eta filosofian izan diren ereduak ere gizakiaren okerreko jarraibideak izan direla dio, eta honela, erabat kritikatzen du mendeetan zehar hedatuz joan den Mendebaldeko kulturgintza osoa, bereziki Europan goi mailakoen bizitza erosoa osasungarritzat ez jotzea. Gainera, Nietzschek bereizketa garbi bat egiten ordura arte egondako filosofoen artean; Sokrates-en aurreko guztia ontzat ematen zuen, baina Sokrates eta bere ondorengo filosofo guztiak gaitzetsi egiten ditu. Bestalde, esan beharrekoa da Nietzschek bitalismoaren filosofia berresten zuela. Bitalismoarentzat bizitza da balio nagusia, eta bizi errealitatea balioz eta sentimenduz arrazoimenez baino hobeto antzematen dela dio. Honetaz gain, bitalismoak bizitzaren alderdi dinamiko eta arrazionala goresten ditu, eta ez da teoria bat, pentsalarien joera desberdina baizik.