Filosofiaren jatorria

Filosofiaren jatorria:

• Grezia K.A. VII. Mendea, Lehen testuak galdu zirenez urte zehatzik ez. Alexandriako liburutegia erre zutenean dokumentu asko galdu.

• Filosofia baino lehenago dena mitoen bitartez azaldu, Mitologia.

Azalpen aurrearrazionalistak:Mythos=Mitoak:

Mitoa, jainko eta heroiei buruzko alegiazko kontakizuna da.

• Alegiazko eta asmatutako kontakizun tradizionalak, irudimenezko elementu eta azalpenetan oinarrituak

• Gauzak (naturako fenomenoak, jendearen portaera…) azaltzeko erabiliak

• Errito eta magiarekin lotuta

• Naturako indarrak → jainkoturik → Sua, haizea, itsasoa…

• Filosofia sortu baino lehenago zibilizazio guztietan mitologia garatu, adb: greziarra, egiptoarra, euskalduna...

Ezaugarriak:

• Ez dira errealitatean oinarritzen, asmatutakoak dira.

• Pertsonai irrealak (jainkoak, heroiak, munstroak…) Antropomorfikoa: Jainkoak pertsonifikatu, fenomeno naturalak jainkotzat.

• Unibertsoa “chaos” bat bezala irudikatu.

• Animista: Adimena, sentimenduak eta asmoak dituzten naturan bizi diren espirituak

• Indeterminista: Naturan ez dago azalpen arrazional, ezta kausen eta legeen sistema erregular bat ere, gertatzen diren gauzen errua jainkoei bota. Fenomenoak arbitrarioki gertatu, norbaitek eraginda

• Bideratzailea: Mitoak jarraibideak ematen dizkigu gizakioi, nola jokatu behar dugun jakiteko.

• Pentsaera akritikoa: Mitoa → Jainkoek agertu → Gizakiak onartu behar.

• Ahozko transmisioak ziren, Homero (Iliada eta Hodisea) eta Hesiodo (Teagonia, unibertsoaren sorrera) greziarrek izan ezik.

Logos → filosofiaren sorrera:

Pentsamendu logiko eta arrazionala.

• K.A. VII-VI → mitoak zalantzan jartzen hasi

  • Nola? Logikarekin pentsatuz, fenomeno bakarrak azalpen bakarra behar duela ondorioztatuz, fenomeno naturalek azalpen naturalak behar dituztela pentsatuz.

• Zergatik Grezian?

  • Kokapena: Mediterraneo erdialdean, irla asko, kostalde handia, jendeak greziara migratu.

Arrazoi hauek kanpo merkataritza bultzatu zuten, aberastasun ekonomikoa. Honen ondorioz, inguruko lurraldeak ezagutu eta konkistatu zituzten (Mileto, Turkia...), mito berriak entzun, mito asko daudela konturatu eta “burua ireki”. Polis herri independienteak sortuz joan, bakoitzak bere antolamendua zuen.
Pentsamendu arrazionala garatuz joan zen → Filosofiaren sorrera.

• Miletoko Tales, Greziarra, lehen filosofoa izan zen.

• Ezaugarriak:

*Eztabaidarako, arrazoitzeko, pentsatzeko gaitasuna; horrela erabakiak hartu, deliberamendu publikoa → Demokraziaren sorrera.

*Arrazoitzeko eta kritikarako tresna; fenomenoen kausak, teoriak, arrazoiak zalantzan jartzeko gai izan.

*Natura kaosa ez dela konturatu, ulergarria dela.

• 1. Aldiz Pitagorasek unibertsoari kosmos deitu. Kosmos= ordena

  • Lehen pentsalariek (presokratikoek) kosmosa aztertu

  • Naturaren Archea aurkitzen saiatu, fenomeno natural eta materia ororen sorrera esplikatzeko osagai oinarrizkoena, lehen indarra.

    • Hasieran ideia ezberdinak Archearen inguruan (Ura, Sua…)

    • Beranduago Demokritok Archea Atomoa zela.

  • Logosaren, filosofiaren 3 motorrak:

    • Harridura edo jakinmina → Gizakia naturako fenomenoez harritzen hasi

    • Miresmena (naturarekiko) → Naturaren osakeraz mirestuta, jakinmin izugarria

    • Zalantza → beharrezko kritikak

  • Filo (maitasuna) + sofia (jakinmina) = Filosofia