Euskeldun batzokijaren estatutuak testu iruzkina
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en vasco con un tamaño de 8,11 KB
1876 ko konstituzioa:Sailkapena:Testu
Historikoa da...Hainbat artikulo agertzen direlako.Testu Juridikoa da
Betebeharreko konstituzio bat aurkezten delako.Publikoa herritar guztientzako
Interesarako den informazioa daukalako.Egileak gorteak dira,non kontserbadoreak
Dira gehiengoak zeren eta hauteskundeak manipulatu zituzten haiek
Irabazteko.Testuaren kokapena Berrezarkuntza hasieran da,sistema polítiko
Berriari izaera emateko idatzi egin zuten konstituzio hau lehen zegoena
Ezkertiarragoa zelako.Analisia:Testuan 1876 eko hainbat artikulu azaltzen zaizkigu:Erlijioari(11)begira
1-Konfesionaltasun katolikoa 2-Beste erlijioak errespetatu 3-Estatuak eliza
Mantenduko du.Askatasunak:(13)1-Adierazpen askatasuna 2-Partidu politikoak osatzeko
Askatasuna 3-Manifestazioak egiteko askatasuna.Botere banaketa;
batetik
Legegilea Gorteak eta Erregeak(18)eta bestetik
Betearazlea Erregeak duena(50).Gorteen
Osaera kontuan hartuz bi ganbara Senatua eta Diputatuen
Kongresua,senatuak hiru mota 1-Dukaten karguagatik 2-Koroak izendatuta
3-Estatuko konparazioak eta zergapeko handiek hautatuak.Monarkia osoan kode
Berberak aginduko dute(75). Iruzkina;Seiurtekoan estatu demokratikoa
Sortzeko ahaleginek porrot eta Pavíaren estatu golpeak behin betiko amaiera
Eman zion.Canovas Isabel 2 ren semea Alfontsoren buelta prestatzen zegoen baina
Martinez Campos aurreratu zitzaión.Alfontsori eskaini zion eta onartu.Canovasek
Diseinatutako sistema politikoa;Inglaterrako erdu bipartidistan oinarritu zen,bi
Alderdi liberal,pronuntziamenduak baztertuz,iruzurra orokortu zen
Jauntzokeriarekin batera,Konstituzio berria behar zuen bestea ezkertiarregia
Zelako.Hiru premisa
1-Monarkia alderdi politikoaren Gainetik2-Monarkiaren balio eta ahalmena ez izatea eztabaidagarriak 3-Bi Oinarrizko erakundeak egotea.Premisa horiek hartuta oso arin joan zen guztia Erlijioaren gaia izan ezik.Puntu garrantzitsuak:Subiranotasun banatua Gorte eta Erregearen artean,Botere banaketa ez erabatekoa erregeari baita ere ematen Zitzaion Senatarien multzo baten izendapena,Gorteak disolbatzeko ahalmena eta Beto eskubidea.Esan beharra dago 1845 ko konstituzioarekin antza Duela,askatasun eta eskubideak begiratuta 1869 aurrerakoia.Erlijioan Kultu askatasuna eutsi nahi zuten batzuk eta beste batzuk ez,azkenean formula Ekleptikora ailegatu zen.Konstituzio motza da 89 artikulo anbigua eta malgua da 1)Bi alderdi desberdin orduan xehetasunak soberan daude.Garrantzia:Iraupen Luzeena 76-31.Sistemaren egonkortasuna bermatu zuen garai luze horren lehen Zatia horrekin gobernatu zuten bi alderdiek eta hori Canovasek egin zituen Aldaketak ahalbidetu zituen.Prezio altua batetik kazikismoa eta ustelkeria Orokortzea eta bestetik sistema oligarkikoa nagusitzea.
Batzokilla:SAILKAPENATestu historikoa, Euskaldun Batzokijaren Estatutuen hainbat
Artikulu direlako. Testu politikoa da, 4 artikulutik aurrera euskal
Nazionalismoaren oinarri ideologiko
Politikoak azaltzen dituelako. Publikoa, Bizkaitarran argitaratuta dagoelako.
Testuaren egilea Sabino Arana, Euskal nazionalismoaren sortzailea izan zen eta
Mugimendu karlistaren kidea. Kartzelan egon zen planteamendu nazionalisten
Ondorioz. Katoliko zen eta euskara bultzatu zuen, ikurrina sortu.
38 urteekin
Hil zen.//Berrezarkuntzaren lehen fasean
Azken urteetan idatzi zen hau:ANALISIA1.Euskaldun
Batzokiari buruzko informazioa= a)Batzokia zer den eta hori egitearen helburuak edo arrazoiak
Eta zergatiak azaltzen dira(1.Art)//2.Bizkaia independentea izatekotan izango
Lituzkeen ezaugarriak=a)Erlijioari buruz: -Konfesionaltasun katolikoa(3.Art)
–Jaungoikoa eta Lagizarren arteko bereizketa(6.Art),ordena erlijiosoaren eta
Politikaren arteko harmonia datza(5.Art)...B)Gainontzeko ezaugarriak: Bizkaia
Askatasunez sortuko da, foruak, euskara eta arraza berretsiz// 3.Euskal Herria
Izeneko konfederazioaren osaera=a)Zazpi probintzia euskaldunek osatuko
Dute//b)Bizkaia ez du bere autonomia galduko
IRUZKINA:XIX. Mendean nazionalismoak zabaldu
Ziren Europa osoan, baita Espainian ere, non bi mugimendu nazionalista
Nabarmendu ziren, Kataluniakoa eta euskal nazionalismoa.
Aranaren planteamenduak
Ez ziren hutsetik sortu, kontuan izan behar=Literatur aurrerakoiak:
-Larramendiren literatura mitikoa -Literatura foruzale erromantikoa -Aurrekari ideologikoak: -Foruzaletasun
Erradíkala -Tradizionalismoa //Bereziki bi gertaera historikora jo behar euskal
Nazionalismoaren sorrera ulertzeko= -Gerra Karlistak eta foruetan egindako
Aldaketak -Industria Iraultza: a)Kontzertuen sistema onartzen duen
Burgesia b)Inmigrazioa: erdaldunak eta
Ateoak///Aranaren formulazio nazionalista, aurrekoa kontuan hartuta: -Idazkiak
-Euzkealdun Batzokija (1894) -EAJ
1895ean -Bere nazionalismoaren oinarriak: a)Erlijioa b)Foruak
C)Arraza d)Euskara -Bizkaitarrismoa / Eredu konfederala
-Aranaren diskurtsoaren bilakaera: independentismotik autonomismora -EAJaren
Bilakaera Sabino Arana hil eta gero: ortodoxia sabindarra eta moderatu eta
Autonomiazaleen arteko gatazka: -1917 arte / CNV -1919ko hauteskundeak -1921eko
Banaketa -1930ko batura eta banaketaGARRANTZIAKomentatutako
Testuaren garrantziari buruz hitz
Egiterakoan, esan beharra dago bertan jaso zuela Sabino Aranak Bizkaia
Independiente baterakonahi
Zuen antolakuntza politiko-soziala non oso nabariak diren bi ideia, batetik,
Erlijioari ematen zaion estatuaren gainetiko garrantzia eta bestetik, Bizkaia
Euskal arrazako biztanleek osatuko luketela, euskara hizkuntza ofiziala izanik.
Bestalde azpimarratzekoa da ere Euskalerria izeneko konfederakundea proposatzen
Duela zazpi herrialde euskaldunen artean. Beraz, Aranak argi uzten du testu
Honetan bere lehen formulazio nazionalista.
Gaiak:Euskal
Nazionalismoa:
Aurrekariak:1)Literatur Aurrekariak:Larramendiren literatur
Mitikoa.Hartan Euskal Herriaren jatorriaren berreraikitze historiko mitiko bat
Aurkeztu zen;tubalismoa eta Literatura foruzale erromantikoa hau da foruak
Berriz berrezarri eta tradizionalismoa,erlijioa oso inportantea bilakatuz.2
Faktore egon ziren nazionalismoa hedatzeko,alde batetik gerra
Karlistek eta foruen alorrean eginiko aldaketan,foruak aldatu nahi zuten
Edozein akordioren aurkako korronte foruzale erradikala sortu zen.”Asociacion
Euskera de Navarra” Campion zuzenduta aipatu behar dugu baita ere Euskalerria
Elkartea Sagarminagak zuzenduta,beste aldetik Industria iraultza aipatu behar
Dugu,nazionalismoa erreakzio antikapitalista izan zen,aurreko gizarte
Tradizional idealizatuaren babeslea.Kontzertuen sistemak bere horretan irautea
Nahi zuen.Aldi berean eskulanaren eskariak populazioaren emigrazioa bultzatu
Egin zuen eta lan arazoak handitzen joan egin ziren.Aranaren nazionalismoa erreakzio
Antikapitalista izan zen,emigrazioaren aurkakoa eta nekazaritza giroko gizarte
Tradizional idealizatu baten aldekoa.Aranaren formulazio nazionalista kontuan
Hartuz Idazki batzuk egin zituen batetik Bizkaia por su independentzia eta
Bestetik Larrazabalgo diskurtsoa biak 90 eko hamarkadan,Euskaldun Batzokija
Sortu egin zuen lehenengoz eta gero EaJ hau da eusko alderdi jertzalea 1895
Ean.Bere nazionalismoaren oinarriak jaungoikoa eta lagizarra izan
Ziren;inportantea erlijioa izanik baita ere foruak berrezartzea,arraza garbiko
Euskaldunak izatea eta Euskera hizkuntza ofiziala izatea.Bizkaitarrismoa eredu
Konfederala bezala eta Aranaren diskurtsoaren bilakaera hau da
Independentismotik autonomismora.Eaj ren bilakaera Sabino Arana hil eta gero
Honela geratu zen bi joera bereizi ziren Aranaren oinordekotza
Interpretatzen,alde batetik lehen garaiko ortodoxia sabindarra zeuden eta
Bestetik euskalerriakoak moderatuak eta autonomiazaleak.1916 garren urtean CNV
Sortu egin zen eta 1917 garren urtera arte Aranaren kontrola baina
Hauteskundeetan izandako garaipenak De La Sotak jarritako diruari esker
Alderdiaren kontrola emango dio.1921 ean bitan banatuko da alde batetik CNV eta
Beste aldetik EAJ.Diktadura amaitu ondoren alderdi bakar batera PNV bildu
Ziren,bestetik Eusko abertzale ekintza sortu egin zen nazionalisten sektore
Akonfesional liberal batzuek zuzenduta.