Euskal Herriko industrializazioa eta haren gizarte-ondorioak
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 9,91 KB
Industralizazio prozesua EH. Bizkaiko industria iraultza aipatzea da. Gipuzkoa beranduago industralizatu zen. 1.
Bizkaiko industrializazioa
1.1.Aurretikoak: lehen gerra karlista bukatu ondoren 1840 ean sortu ziren bizkaian lehen enpresa siderurgikoak, lehen urrats hau porrot egin zuten kapitalen urritasunarengatik. 1.2.
Industrializazioa
Abiapuntua burdin mineralaren erauzketa eta esportazioa izan zen. Lortutako kapitala burdingintzaren oinarria izan zen eta indus garapenaren bultzatzailea. Zenbait fase: A)Burdinaren esportazioa: a)1868ko meategien legea b) Bessemer bihurgailuaren erabilpena(altzaria lortzeko sistema berria) Bizkaiko abantailak kostaldetik gertu egotea, kalitate onekoa izatea zen. Eta burdinaren ekoizpena oso azkar hazi zen 70 hamarkadan. Hainbat mea konpainia sortu ziren, batzuk atzerritar kapitalekin, ingalaterrara esportatzen zen. B)Kapitalen pilaketa. Kapital hauek esku gutxitan kontzentratu ziren, trenbidean inbertitu ziren, ontzioletan (kapial monopolista) C)Industralizazioa. Kapitalak siderurgian inbertitu industralizazioari hasiera ematen. Siderurgia: enpresa handiak sortu "altos horbos de bilbao". Protekzionismoaren beharra zegoen eta 1891an lege hori egin zen. 1896an metalurgia enpresa sortu. Ontzigintza: Sota eta Aznar izan ziren enpresa buru, nabigazio enpresak ere sortuko dira, trenbideak, kanpoko portua, banka boteretsua eta deustoko unibertsitatea. 1902 industri iraultza finkatuko da. 1 mundu gerra hazkunde handia izan zuen gipuzkoa eta bilboko ekonomian. 2.Gipuzkoako industralizazioa. Industria prozesua motelagoa, ondorioz, ekonomia industriak baterako aldaketa pixkanaka. Ez zen kapitak kontzentrazio handia egon. Enpresa txiki eta ertainak ziren nagusi. Industria herrialdean zehar sakabatu zen. Industria mota asko: Papergintza: 1842an tolosan hasi "papera española" sortu. Ehungintza: espartinak azkoitian eta txapelak tolosan. Metalurgia: sektore garrantzitsuena. Ez ziren banku handiak sortu. Pasaiko portua, errepide sare eta trenbide sare batek erraztu zuen garapena. 3.Industralizazioa eragindako gizarte aldaketak. 3.1 iraultza demografikoa: Espainiko beste probintzia batzuetatik milaka inmigrante iritsi gune industrialetara. Meatzeetako ustiapenean eta geografikoki kontzentratuta zeudrn industria handietan oinarrituta zegoen. Heriotza tasa asko handitu:
lan baldintza txarrak, elikadura txarra, higiene falta, infekzio ugari ekarri zituzten.
XX mendean jaiotza tasa igo. 3.2.Gizarte egitura. Goi mailako klasea: Botere politikoa eta ekonomikoa gizartean gero eta pisu hangiagoa zuen. Erdi-mailakoa: Lanbide liberaletakoak, merkatari txikiek osatzen zuten. Erdi mailako burgesiak ez zuen ia boterea izan. Kanpoko langileak ez zituzten ideia nazionalistak defendatzen. Langile- klasea: Lan eta bizi baldintzak oso gogorrak zituzten. Industriako langileen bizi maila txarra eta arazo ekonomikoak izan ziren arrazou nagusiak. Nafarroan eta Araban nekazaritza inguruko gizartea nagusitu zen.
Euskal nazionalismoa
1. Nazionalismoaren sorrera. 1) Foruen ezabatzeak krisialdi politiko sakon bat sorrarazi zuen. Burgesia industriala oso estu identifikatu zen errestaurazioaren sistemarekin. Foruzale zorrotzak Ramon de la sota zuten buru. 2) Industrializazio prozesu azkarrak gizarte nekazaria zen industria gune garrantzitsuena. Gizartea bera aldarazi zituen. Burgesia handia talde dominatzaile bihurtu zen. Industralizazioak ekarritako inmigrazioan EHko oinarti etnikoa, kulturak eta erlijiosoak zalantzan jarri zituen, lan gatazkak ugaltzeaz gainera. 2.Nazionalismoareb bilakaera 2.1Lehen etapa. Aldaketa hauek bultzatu zuten Sabino Arana euskal kontzientzia nazionala aldarrikatzera. Sabino Aranaren nazionalismoa kapitalismoaren aurkako erreakzioa izan zen, inmigrazioaren aurkakoa. Hiru zutaberrn inguruan eratu: arraza, foruak eta erlijioa. Elementu hauetan oinarrituz sortu zen euskeldun batzokija eta eusko alderdi jertzalea. A) EHren independentzia politikoa. Euzkadi nazioa da beharrezko osagaiak dituelako. Nazio orok independiente izateko eskubidea du. Estatuaren eredua konfederala izango zen. B)Integrismo erlijioso katolikoa. Liberalismoa eta sozialismoa, erlijio eta moralaren aurkakoa zen. C)Euskal gizarte nekazarien apologia, purua, ideia modernoek, kutsatu gabea desagertzeko arriskuan zegoen. 2.2.Bigarren etapa. 1) Ramon de la sota taldea EAJn sartzen da. 2) S.Arana diputatu aukeratu zen, ondorioz bere diskurtsoa moderatua zen autonomismorantz jotzeko 2.3. Hirugarren etapa. S.Arana desagertu zenetik II. Errepublikara EAJk alderdi katoliko eta eskuineko gisa iraun zuen. 1911an sortu zen ELA eta STV sindikatua. 1917 an alderdiaren izena "comunion nacionalista vasca" izendatu zuten. 1919ko hauteskundeetako porrota ondoren alderdiaren zatiketa izan zen. 1930an diktadura bukatu ondoren bi alderdiak elkartu eta EAJ izenpean ziren. Nazionalisten sektore akonfesionak liberalak "accion nacionalista vasca" alderdia sortu zuten.
1.1.Aurretikoak: lehen gerra karlista bukatu ondoren 1840 ean sortu ziren bizkaian lehen enpresa siderurgikoak, lehen urrats hau porrot egin zuten kapitalen urritasunarengatik. 1.2.Industrializazioa. Abiapuntua burdin mineralaren erauzketa eta esportazioa izan zen. Lortutako kapitala burdingintzaren oinarria izan zen eta indus garapenaren bultzatzailea. Zenbait fase: A)Burdinaren esportazioa: a)1868ko meategien legea b) Bessemer bihurgailuaren erabilpena(altzaria lortzeko sistema berria) Bizkaiko abantailak kostaldetik gertu egotea, kalitate onekoa izatea zen. Eta burdinaren ekoizpena oso azkar hazi zen 70 hamarkadan. Hainbat mea konpainia sortu ziren, batzuk atzerritar kapitalekin, ingalaterrara esportatzen zen. B)Kapitalen pilaketa. Kapital hauek esku gutxitan kontzentratu ziren, trenbidean inbertitu ziren, ontzioletan (kapial monopolista) C)Industralizazioa. Kapitalak siderurgian inbertitu industralizazioari hasiera ematen. Siderurgia: enpresa handiak sortu "altos horbos de bilbao". Protekzionismoaren beharra zegoen eta 1891an lege hori egin zen. 1896an metalurgia enpresa sortu. Ontzigintza: Sota eta Aznar izan ziren enpresa buru, nabigazio enpresak ere sortuko dira, trenbideak, kanpoko portua, banka boteretsua eta deustoko unibertsitatea. 1902 industri iraultza finkatuko da. 1 mundu gerra hazkunde handia izan zuen gipuzkoa eta bilboko ekonomian. 2.Gipuzkoako industralizazioa. Industria prozesua motelagoa, ondorioz, ekonomia industriak baterako aldaketa pixkanaka. Ez zen kapitak kontzentrazio handia egon. Enpresa txiki eta ertainak ziren nagusi. Industria herrialdean zehar sakabatu zen. Industria mota asko: Papergintza: 1842an tolosan hasi "papera española" sortu. Ehungintza: espartinak azkoitian eta txapelak tolosan. Metalurgia: sektore garrantzitsuena. Ez ziren banku handiak sortu. Pasaiko portua, errepide sare eta trenbide sare batek erraztu zuen garapena. 3.Industralizazioa eragindako gizarte aldaketak. 3.1 iraultza demografikoa: Espainiko beste probintzia batzuetatik milaka inmigrante iritsi gune industrialetara. Meatzeetako ustiapenean eta geografikoki kontzentratuta zeudrn industria handietan oinarrituta zegoen. Heriotza tasa asko handitu: lan baldintza txarrak, elikadura txarra, higiene falta, infekzio ugari ekarri zituzten. XX mendean jaiotza tasa igo. 3.2.Gizarte egitura. Goi mailako klasea: Botere politikoa eta ekonomikoa gizartean gero eta pisu hangiagoa zuen. Erdi-mailakoa: Lanbide liberaletakoak, merkatari txikiek osatzen zuten. Erdi mailako burgesiak ez zuen ia boterea izan. Kanpoko langileak ez zituzten ideia nazionalistak defendatzen. Langile- klasea: Lan eta bizi baldintzak oso gogorrak zituzten. Industriako langileen bizi maila txarra eta arazo ekonomikoak izan ziren arrazou nagusiak. Nafarroan eta Araban nekazaritza inguruko gizartea nagusitu zen.