Estatu frankistaren sorrera (1939-1959)

1) Francismoaren jatorria eta ideologia

Espainia nazionalen agintaritza militarra eta Politikoa bideratzeko, Franco generala armadaburu, estatu buru eta gobernuburu Izendatu zuen Defentsa junta nazionalak 1936ko irailean, Francori botere Guztiak emanez.

Zenbait iturri ideologikotik hartu zituen Ideiak Frankismoak, horien hartean hiru dira aipagarrienak:

-FAXISMOA: Bi sistema pilitiko faxista izan Zituen eredu (Alemaniako hitlerrena eta Italiako Mussolinirena). Bertatik Zenbait ideia hartu zituen, adibidez tituluarena(Caudillo). Movimiento Nazionala sortu zuen, alderdi politiko guztiak bakar batean  bilduz(FET de las JONS), frankismoaren Alderdi bakarra izan zena.

-ANTIKOMUNISMOA: Francok jendeak komunismoari Zion beldurrari probetxua edo etekina atera zion.

-KATOLIZISMOA: Francok elizako goi karguak Kontrolatzen zituen, eta Elizak, berriz, hezkuntza.

2) ERREGIMEN FRANKISTAREN NAZIOARTEKO POLITIKA

A)Espainiaren Jarrera 2. Mundu gerran

Nahiz eta alemaniarren eta italiarren Alde egon, erregimena neutral deklaratu zen, egoera ekonomikoak bultzatuta. Ardatzeko estatuek irabaziko zutela pentsatzean, laguntza eskaini zien. Hala Ere, Estatu  Batuak gerran sartu eta Garaipenak eskuratzen hasi zirenetik Espainiak ez zien lagutza gehiagorik eman Ardatzekoei.

B)Espainiaren Egoera gerraostean

Bigarren mundu gerra amaitu zenean, Irabazleek isolatuta utzi zuten Espainia. Ondorioz, 1946an ez zitzaion NBEn Sartzen utzi. Baina 1947az geroztik, nazioarteko giroa aldatzerakoan eta gerra Hotza hasterakoan egoera aldatu zen. Merkataritza hitzarmenak sinatzen hasi Ziren, Espainiak Marshallproeiktuan parte hartu zuen eta NBEk baimena eman zien Bere kideei Espainiarekin harremanetan jartzeko. Gainera, 1953an Vatikanorekin Eta Estatu Batuekin sinatu zituen hitzarmenak. Vatikanoak estatua onartzen zuen Eta EBkin hitzarmen ekonomiko militarrak sinatu ziren eta EBk espainian bale Militarrak lortu zituen.

3)ERREGIMEN FRANKISTAREN BARNE-POLITIKA

Erregimen faxistak ez zuen ideologia zehatzik Iza, ezta konstituziorik ere.

A)Isolamendu Politikoa(1939-1945):

Hasierako urteetan francok bere Erregimenaren oinarriak finkatu zituen. Garai horretan falangistek pisu Politiko handia izan zuten eta Francoren boterearen beste botere paralelo bat Osatu nahi izan zuten. 1942tik aurrera, Francok falangisten eragina baztertzea Erabaki zuen. Urte harta, gorteen legea egin zen, honen bidez Gorteak berriz Ere ezarri ziren baina ez zuten botererik, soilik aholkularitza lanetarako Ezarri ziren.

B)Irekitasunaren Aldeko joera :

Mundu gerra amaitu ondoren, nolabaiteko Irekitasuna ikusten zen erregimenean eta horren isla izan zen Buruzagitzaren Ondorengotzari buruzko legea (1947). Honek Franco hil ondoren Monarkia ezartzea Zioen. 1951tik geroztik, izaera liberaleko zenbait ministro izendatu zituen Francok. Erregimenak bi helburu zituen irekitasun aldi honekin, kanpoko Errialdeek erregimena onestea eta oposizioa konforme ustea. Giro hartan ikasle Asko mobilizatu ziren Madrilen (1956ko otsaileko gertaerak) eta hainbat Atxilotu izan ziren.

4)EKONOMIA: AUTARKIATIK IREKITASUNERA

A)Autarkia:

Gerra zibila amaitu ondoren, polita autarkikoa era Estatuaren interbentzionismoa izan ziren Espainiako ekonomiaren ezaugarri Nagusiak. Estatuak prosezu ekonomiko guztietan parte hartu behar izan zuen: Inportazioak mugatu, lehen mailako produktuak kontrolatu, nazioarentzat Garrantzitsuak ziren enpresak babestu… Industriaren garapena sustatzeko, Estatuak INI sortu zuen. Honen bitartez, estatuak laguntzak ematen zizkieten Enpresei era baita zenbait estatuko enpresa sortu ziren( ENDESA, IBERIA, SEAT…), eta RENFEren sorrerarekin, brudinbideak nazionalizatu ziren. Honek Guztiak ondorio negatiboak ere izan zituen: geldialdi ekonomikoa, bizi mailak Behera egitea, merkatu beltza…

B)IREKITASUNAREN ALDEKO JOERA(1950-1957):

Egoerari aurre egiteko, Erregimenak irekitasuneak oinarritutako orientabideari ekin zion Estatu Batuen Laguntzaz. Orientabide berriek egoera larritu zuten eta erregimenaren kontrako Grebak egin ziren.

5)ERREGIMENAREN OPOSIZIOA

Erregimenaren kontrako oposizioak bi Protagonista izan zituen: gerra zibilean galtzaile irten zirenak eta hasieran Frankismoaren alde egon zirenak baina denporarekin beste aldera pasatu zirenak Erregimenaren izaera diktatoriala ikusita (monarkikoak eta falangistak hain Zuzen).

A)Oposizioa Gerra zibila amaitu ondoren

Espainiako barneko Oposizioak jasan zuen errepresioa izugarria izan zen. Alderdi komunistako Militarrek eta jarraitzaileak gerrillari taldeak sortu zituzten eta gerra Zibilarekin jarraitzen saiatu ziren. Atzerriko oposizioari dagokionez, Banaketak eta liskarrak areagotu egin ziren.

B)Oposizioa Bigarren Mundu Gerraren ondoren

Atzerriko Oposizioa indartu era berrantolatu egin zen.  Espainiak makien ekintzak ugaritu egin ziren, barne oposizioaren protagonistak Bihurtu zirelarik. Adi berean, lehen grebak antolatu ziren Katalunian eta Euskal Herrian. 1950 az geroztik, erregimen frankista nazioartean onartu zenez, Oposizioa oso ahulduta geratu zen. Egoera hori zela eta, bi talde berrik hartu Zuten protagonismoa oposizioan: Langileen mugimenduak eta ikasleen mugimenduak