Espainako ibaiak

Enviado por Chuletator online y clasificado en Geografía

Escrito el en vasco con un tamaño de 6,54 KB

UREN DIBERTSITATEAPENINTSULAKO IBAIAK Ibaia ibilgu batetik joaten den etengabeko ur laster bat da.
Ibaiak itsasora Edo beste ibai batera isurtzen ditu urak.
1) Ibaien dibertsitatearen eragileak Hainbat faktore eragin, arro eta isurialde hidrografikoen antolaketan eta ibaien emarian. --Erliebeak eta topografiak zuzenki hidrografikoen antolaketan, ibaien higaduran, Ibai erregimenean eta obra hidráulikoetan. --Arrokak duen iragazkortasunak, jariatze-ura zehazten du. --Klimak prezipitazioek ibaien emaria zehazten dute eta urtean zehar emariak dituen gorabeherak eragiten. --Landarediak itzala eta lurrunketa murrizten du, ura higadura leuntzen du eta prezipitazio ura uholdeak izateko arriskua gutxitzen. --Giza jarduera, eraikuntza lanak egitean datza, urtegiak. 2) Arro eta isurialde hidrografikoak A)
Arro hidrografikoa
ibaia, aintzira edo itsaso berera isurtzen diren urak jasotzen dituen lur-hedadura da. --Isurialdeen banalerroek bereizten dituzte. Duero, Tajo. --Urak ibilgu batetik igarotzen dira, hierarkikoki antolatutako sare bat osatzen B)
Isurialde hidrografiko bat
itsaso behera isurtzen diren arroen multzoa. --Isurialde kantauriarreko ibaiak laburrak, emaritsuak eta erregimen erregularra --
Isurialde atlantikoko ibaiak, luzeak, higadura indarra ahula, emaritsuak eta erregimena irregularra. --Isurialde mediterraneoko ibaiak, laburrak, itsasotik gertu, emari txikia, prezipitazio gutxi eta erregimena irregularra.
3)
Emaria eta ibai erregimena
A)Emaria Ibai baten zati jakin batean segundu batean igarotzen den ur-kantitatea. Erlatiboa urteko batazbesteko emarien eta arroaren azaleraren arteko erlazioa da. --Ibaiaren ibilbidean zehar zati emaritsuena bokalea, ibaiadarretako urak pilatzen. --Denboran zehar, emariak irregulartasunak izan ditzake urte batean, ur goraldi edo agorraldi handiak Edo txikiak. B) Ibai erregimena emariak urtaroaren arabera egiten duen aldaketa da. Elur erregimeneko, euri erregimeneko eta erregimen mistoko ibaiak bereizten. --Elur erregimeneko ibaiak goi mendian jaiotzen. Udazkenean gehieneko emaria eta neguan gutxienekoa. --Euri erregimeneko ibaiak prezipitazioen menpe baino ez daude. --Erregimen mistoko ibaiak niboplubialak edo plubionibalak, elurraren edo prezipitazioen eraginaren arabera. 4) Balearrak eta kanariak es dago benetako ibairik, ez behintzat penintsulakoak bezalakoak. Errekak Edo ur lasterrak dirá, emari txikikoak. Kanaria uharteetan, ia ez dago ibai iraunkorrik.
Uharrak ere ohikoak dira.
ZONA HEZEAK: AINTZIRAK ETA HEZEGUNEAK urez estalitako eremuak dira. Prezipitazioetatik, ibaietatik edota akuiferoetatik jasotzen da. Espainian hainbat aintzira eta hezegune daude. Asko txikiak dirá urtaroren araberakoak eta desagertzeko arriskuan daude, kausa naturalengatik. 1) Aintzirak eremu beheratuetan pilatzen diren ur masa naturalak dirá. Era askotakoak: A) Aintzira endogenoak lurraren barneko indarrek sortzen dituzte. --Aintzira tektonikoak tolosen eta failen eraginagatik hondoratutako lur eremuetan eratzen dira. --Aintzira bolkanikoak itzalitako sumendi baten kraterrean eratzen dirá. B) Aintzira exigencias lurraren kanpoko indarrek sortzen dituzte. --Aintzira glaziarra izotzak zulatutako kubetetan eratzen dirá, glaziarraren zirkuan Edo harán glaziarrean. --Aintzira karstikoa kareharriaren edota igetsuaren desegiteak eragindako kubetetan eratu. --Aintzira endorreikoak ugarienak. Gune lehorretan eta erdilehorretan. --Aintzira eolikoak haizeak material bigunak zulatu ondoren sortutako sakonuneetan eratzen dira. 2) Hezeguneak urek estalitako sakonera txikiko lur-eremuak. Barnealdekoak edo kostaldekoak izan daitezke. Interes biologiko handia dute, uraren eta lurraren arteko trantzizioan dagoen ingurune batean espezieak dituztelako eta Europa eta Afrika artean urteko migrazioetan gelditzen. Hezegune aipagarrienak toledoko haraneko aintzirak. AKUIFEROAKLurpeko uren metaketak dira. Prezipitazio urak iragazi eta geruza iragazgaitz batekin topo egitean sortzen dira.Iberiar Penintsulan mila akuifero inguru daude eta penintsularen azaleraren ia erdia hartzen dute. Arroka iragazkorra dagoen eremuetan eta kareharrizko arroka-eremuetan. Iragazkortasun txikiko arrokak dauden eremuetan ez dago ia akuiferorik. Balearretan eta Kanarietan, akuiferoak dira ur-baliabide nagusiak, bertako kareharrizko eta areazko arrokak eta arroka bolkanikoak iragazkorrak baitira.

Entradas relacionadas: