Erregimen zaharraren krisia

Krisia Euskal Herrian: Sarrera: -Erregimen zaharraren krisak Euskal Herrian berezko ezaugarriak izan zituen. -Absolutisten (kontserbadore) eta liberalen arteko norgehiagokak, Karlistadaksortzea ekarri zuen (Ondorengotza eztabaida baino gehiago politikaren eta gizartearen bi ikuspuntuen arteko borroka izango da): Ikuspuntu tradizionalista, euskal nekazari guneetan errotua. Jarrera liberalagoa hiri handietan- Euskal lurren eta koroaren arteko harremanak zuzentzen zituzten arau juridikoak (Foruak) aldakorrak ziren; uneko joeraren arabera indarrean edo indargabetuz. 1. Karlos IV. A eta krisialdi absolutistaren hasiera: -Karlos IV.Ren erregealdiak Erregimen Zaharraren krisiaren hasiera suposatu zuen. Ipar EHn aldaketak azkarragoak izan ziren frantses iraultzaren ondorioz. 1.1 Frantziako Iraultza eta bere eragina EHn: -Ipar EHn frantses iraultzak zuzenean eragina izan zuen (Neurri liberalak ezarriz, Foruak indargabetuz, Eskualde horietako gobernuaren berezko erakundeak desagerraraziz) -Spra frantses iraultzaren ohiartzuna zabaldu zen intelektual eta burges ilustretuek atseginez hartu zuten; talde pribilegiatuek ez. -Europako potentziek frantses iraultza gelditzeko elkartu ziren. -FRko armada kataluinara eta EH okupatu zuten (Donostia borrka gabe errenditu zen, FRkin bakea hitzartuz eta Spko korotik bereizteko ahalegina eginez) 1.2 Krisialdi ekonomiko eta politikoa: -Karlos IV erregealdian krisi ekonomiko, politiko eta sozial larria zegoen. Ideia iraultzaileek herritarrengan errotzen hasi ziren. Ehn burgesia eta jauntxoen harteko tirabira. Burgesia: Hirihandietan, merkataritza interesa, foruetan parte hartzerik e. Jauntxoak: Monopolio politikoa, industriako ekoizpenaren gainbeherak ekarri. Merkataritza liberalizatzeko neurriak kalte handia egin zien. - Nekazaritza: hedatu eta intentsiboagoa: Ekoizpenak goia jo eta horrekin prezio garestitzea.