Banaketa ekonomia

Enviado por Chuletator online y clasificado en Matemáticas

Escrito el en vasco con un tamaño de 5,15 KB

Inperialismoa: Arrazoiak

Demografikoak eta ekonomikoak:


-Metropolietako soberakin demografikoak arintzeko leku aproposak ziren koloniak.Kolonoak sorterrian baino bizimodu hobea lortuko zutelakoan joaten ziren sarritan.

-Atzerriko lurralde batzuen kontrol politikoak ondorio ekonomiko onak zekartzan:

          -Merkatu berrien sorrera.

          -Metropolietan eskasak ziren energia iturri eta lehengaiak lortzeko.

          -Inbertitzeko eta etekinak lortzeko aukera handiagoak.

Politikoak eta estrategikoak:


• Beste potentziei aurrea hartzea, besteen hedapen koloniala oztopatzea.

• Prestigioaren politika ( Estatu baten irudia sendotzeko):

        - Nazioartean irudi boteretsua emateko.

        - Estatuko herritarrak nazio ahaltsuaz harro sentiarazteko.

• Botere militarra handitzeko edota merkataritzarako lurralde eta leku estrategikoen kontrola. Esate baterako, itsasbide batzuen kontrola.

Ideologikoak eta zientifikoak:


• Ikuspuntu etnozentrikoa oso sustraitua zegoen XIX. Mendeko jendearen gogoan. Europarrek beste kulturei nagusitasun sentimendu batez begiratzen zieten.

• Erlijio kristaua -”zibilizatu”-en sinesmenak- ere zabaldu behar zutela uste zuten katolikoek eta protestanteek.

• Lurralde ezezagunak esploratzeko interes handia -XIX. Mendea esplorazio handien garaia -. Zientzia ere inperioen zerbitzura zegoen.

Ondorioak:

Sozio-kulturalak:


• Lurraldeak esplotatzeaz gain, herritarren ustiapena (eskulan natibo merkea erabiltzea oso errentagarria zen).

• Bazterketa arrazista eta bizimodu natiboekiko errespeturik eza egon ziren askotan. Garai bateko

bizimoduarekin haustura traumatiko bat ohikoa izan zen (akulturazioa, alkoholismoa,...).

• Kolonizatzaileek gizarte kapitalista inposatu zuten antolaera tradizionalen kaltetan.

• Mendebaldeko kulturak (hizkuntzak, sinesmenak ,bizimodua,...) nazioartean jaun eta jabe bilakatu ziren. Mundua europartu zen $.

Monroe doktrina

1823an James Monroe presidenteak doktrina bat adierazi zuen, Amerikan Europako potentzien interbentzionismoa ezabatu nahi zuena. “Amerika amerikarrentzat” zioen potentzia berri hark nazioartean gero eta protagonismo(eragin-eremu) handiagoa izango zuen.


Politikoak:


• Potentziek haien eragin-eremua dezente handitu zuten.

• Potentziek muga berriak erabaki eta sortu zituzten.Muga hauek deskolonizazioaren ondoren gatazka berrietarako arrazoia izan dira sarritan; adibidez, erkidego bat zenbait Estatutan banatuz edo aspaldiko etsaiak berean sartuz.

• Potentzien arteko norgehiagoka kolonialak nazioarteko harremanak gaiztotu zituen.Lehen- mundu gerrarako arrazoi nagusietakoa izan zen.

Ekonomikoak:


• Herri kolonizatuen garapen autonomoa oztopatu zen*.

• Zenbait lekutan iraupen-ekonomia eta kapitalismo industriala aldi berean ikus daitezke. Ekonomia industrial kapitalistak artisautza natiboak zapuztu 

• Nazioarteko ekonomia bi herrialde-multzoren inguruan antolatuta dago aurrerantzean:

1. Kapitalismoaren erdigunea: nazioarteko ekonomia antolatu eta menperatzen duten herrialdeak (metropoliak). 2. Periferia: Aurreko herrien menpe dauden herri esplotatuak (koloniak eta kolonia ohiak).

Asiaren banaketa:


Afrikan egin zuten bezala, Asian ez zen kontinentea banatzeko bilerarik egon.

* Zenbait zonalde bereizten ditugu: • Asiako iparraldea eta erdialdeko zati nabarmen bat Errusiaren kontrolpean geratu zen.

• Hegoaldean India aldeko lurralde gehienak britainiarrek menperatu zituzten, Frantziak ekialdeko Indotxina bereganatu zuen ( bi potentzien artean Siam independente utzi zuten).

Asian ere egon zen potentzia espantsionisten arteko talka:

• Errusiarrek Japoniarekin egin zuten topo ipar-ekialdean (Kuril uharteak eta Sajalin). 1904. Eta 1905. Urteetako gerra ekarriko zuen.

• Afganistan aldean errusiarren eta britaniarren arteko tirabirak -JOKO HANDIA** - egon ziren.

*Natiboen erresistentziak ere egon ziren:

• Txinan atzerritarren eraginaren aurka altxamendu bat egin eta misiolari kristauei eraso zieten boxer (boxeolari) deiturikoek .Txinak bere merkatua mendebaldeko herriei ireki behar izan zien.

• Afganistanek oso historia gatazkatsua dauka, kanpotarrek ez dute herrialde hori inoiz erabat menperatzea lortu.

Definizioak:


Akulturazioa: Herri batek kultura galtzen duenean eta kanpoko kultura bat bereganatzen du. Rhodesia: Kolonia ingelesa. Australia: Kolonia ingelesa.  Liberia: EEUU.  Puerto Rico: España.  Abisinia: Etiopia.   Rhodesia: Zimbawe   Siam: Tailandia  Ekialdeko afrika:  Afrika orientala.

Entradas relacionadas: