Ahitzeko gerra

Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia

Escrito el en vasco con un tamaño de 7,8 KB

LEHEN MUNDUKO GERRA(1914-1918)

1. ZERGATIAK

1.1 Zergati sakornak eta urrunak



1) Interes kolonialak: Europako herrialdeek zenbait gatazka bultzatu zituen lurralde kolonialak eskuratzeko ahaleginetan.
2) Zenbait herrialderen lurralde aldarrikapenak:-Balkanetako lurraldeak nahi  zituzten kontrolatu bai errusiak, bai Austria Hungariar inperioak. Eta -Frantzia eta Alemania gerran zeuden, Alsazia eta Lorena.

3

Lehia ekonomikoa:Alemania eta Britania handiaren artean. Biek nahi zuten kontrolatu nazioarteko merkataritza
4) Bi aliantza bloke sortu ziren gerraren aurreko urteetan: A)Aliantza hirukoitza: Alemania, Austria-Hungaria inperioa eta Italia B)Entente hirukoitza: Britania handia, Errusia eta Frantzia.
5)

Bake armatua

Armamentu lasterketa asko hazi zen herrialde guztietan beren ahalmena militarra handitzeko ahalegin handiak egin zituzten, balizko gatazkari aurre egin ahal izateko.

1.2 Zergati hurbila


1914ko ekainaren 28an , Sarajevon, Austria-Hungariako inperioaren oinordekoa erail zuten. Atentatua serbiar nazionalistekin harremanetan zegoen.Austriak gerra deklaratu zion serbiari. Errusiak esku hartu zuen orduan, eta Alemaniak, Austriaren aliatuak, gerra deklaratu zien Errusiari eta Frantziari. Britania Handiak ere deklaratu zuen gerra, lehenengo kanpaina militarretan, Alemaniako armadek Belgika inbaditu zutenean, Frantzia inguratzeko. 


LEHEN MUNDUKO GERRA(1914-1918)

2 GERRAREN EZAUGARRIAK


  1.
Oso hedatua espazioan(Kontinente guztietan egon zen zerbait)eta oso luzea denboran(1914-1918)
2. Arma berriak eta oso hilgarriak erabili ziren. Hegazkinak, tankeak; metralladorea, telegrafoa...

3

Atzera goardiaren garrantzia.Gerrako ekonomia ezarri zen , estatuaren balialbide guztiak gerrara bideratu zituzten. Emakumeek gizonezkoen postuak bere egin zituzten. Herrialde ez beligeranteek etekin ekonomiko nabarrena atera
4. Herritar guztien mobilizazioa
5. Propaganda belikoaren erabilera: bakoitzaren garapenak garatzeko eta kontrakoen morala jaisteko
3. GERRAREN TALDEAK(1914-1918)Aliatuak: Serbia(1914), Errusia (1914), gudatik kanpo(1917), Frantzia(1914), B handia(1914), Italia(1915) Belgika(1914), Grezia, Errumania, AEB(1917), Portugal.Inperio zentralak: Austria-Hungaria Inper(1914), Alemania(1914)Turkia inperioa, Bulgaria Neutraliak: Espainia, Suitza, Holanda, Albania, Noruegia Danimarka. 


4. GERRAREN FASEAK(1914-1918)
4.1 Mugimendu gerra:
A)Mendebaldeko frontea: Alemaniako armadek Frantziari eraso zioten . Belgikatik eta Luxenburgotik sartu ziren Frantzian ahalegin osoa Errusiako frontean egin ahal izango zutelakoan . Plan honek porrot egin zuen.
B)Ekialdeko frontea: Alemanek oso azkar egin zuten aurrera, baina errusiarrek erreakzionatu eta Austriar Inperioaren atarira heldu ziren
4.2 Lubakietako gerra: Fronteak gelditu egin ziren. Mendebaldeko frontean, lubakiak egin zituzten Suizatik Ipar Itsasoa bitartean.Alemanek eraso egin zuten Frantziako frontea  hausteko . Frantsesek hilabetez eutsi zieten oldarraldiei. Britainiarrek eta Frantsesek ekin zioten erasoari(sommeko Gudua), baina arrakasta handirik gabe.
4.3 1917ko krisia:

A)AEBak sartu ziren gerra aliatuekin B)
Errusia bakea
C)Manifestazioak
4.4 Gerraren bukaera:

A

1917 an ,Errusian iraultza sozialista atera zen garaile eta "Brest-litovskeko" ituna sinatu zuen
B)-Ameriketako estatu batuek esku hartu zuten aliatuen alde
C)Manifestapenak leheku guztietan


5. BAKE ITUNAK A)


Parisko konferentzia(1919ko urtarrilean):

Bildu zirenak: 32 herrialde bateratu ziren, baina errealitatean AEB eteko presidentea(Wilson), Frantziakoa(Celemciari), B Handikoa(L. George), Italiakoa(orlando) ziren inportanteenak

Jarrerak bakearen aurrean LLAVE GRANDE:
1. Wilson-ena("Wilsonen 14 puntu"). Honek esaten zuen bakea oinarritu behar zen:

A

ADiskidetasun-ean B.
Alemaniaren aurkako mendekurik eza.
2. Frantziarena:
a) europako potentziek alemaniarrengandik . Kalte ordain handiak jaso nahi zituzten, gerrak suntziketa ikaragarria eta koste gaitzak ekarri zituelako
B) Vasaillesko ituna(1920an) : Alemaniaren aurkako bake ituna Eerabakitakoa:
1. Alemaniak onartu behar zuen bera zela gerraren erruduna.
2. Lurraldeak galdu zituen: Alsazia eta Lorena(Frantziara), Poloniaren alde: Posmania, Txekiar errepublikaren zati bat, koloniak galdu
3. Debekua Austriarekin batzeko
4. Gerra-ordain handiak5. Desanimatzea, armada desegitea6.Bake itunak:- "Saint Fermain" Austriarekin, "Frianon" Hungariarekin,"Neully: Bulgariarekin, "Seuves" Turkiarekin


6. ONDORIOAK 6.1


Demografikoak.
1) Hildakoen kopurua izugarria izan zen batez ere, Alemaniako eta Errusiako ejerzituetan.
2) Zauritu eta gerrako elbarri asko
3) Graixotasunek eta elikadura txarrak herritarren artean eragindako hildakoak handiak izan ere.
4). Alaigun eta umezurtz asko
5) Soldadu gehienak mutil gazteak ziren. Kopuru bat ez zen bueltatu eta sexuen arteko oreka apurtu zen.Horren ondorioz , jaiotza tasa jaitsi zen.
6.2 Ekonomiak.
1) Gerra-herri eta hiri asko erraustu zituen.

2

Nekazaritza-arloak hondatu zituen.
3) Azpiegiturak eta lantegiak suntsitu egin zituen.

4

Gerra-premiei aurre egiteko . Estatuek maileguak eskatu zituzten zorpetuak geituz.
5) Gerra herrialde neutral batzuei egin zien mesede borrokan zeuden herrialdeak lehengaiz eta elikagaiz horritu zituztelako  6.3 politikoak.

1) Europako mapa berri bat egin zen. Honera geiotu(jarduera).
2) Nazioen ateko elkartearen sorrera(NB):
A) Bultzatzailea:"Wilson (AEB eta presidentea)B) Egoitza: Generan
C) Egitura: Bi erakunde:
1) Batzarra(herrialdeen ordezkarien bilek)
2) Kontseilu bat: potentzia irabazleen ordezkariak)
D) Funtzioa:
1)Bakea bermatzea Porrot egin zuen Arrazoiak:
a)Errusian sarrera galarazi zioten
b) Alemania eta Italia ez ziren sartueta AEBak ere ez Munduko nagusitasuna pasatzen da. Europatik AEBra 3.)
Ondorio sozialak:Emakumeen papera aldatzen da. Hasten dira ikasten eta lan egiten etxetik kanpo eta sufragismoa sortzen da. 
Sufragismoa: Emakumeen mugimendu bat. ESkatzen duena da emakumeek parte hartzean bizitzan politikoan gizonek bezala.Errentista asko pobrezia gorrian geratu ziren eta beste taldeak gerrari esker aberastu egin ziren 







Entradas relacionadas: