3. hiruhilabetea
Enviado por Programa Chuletas y clasificado en Lengua y literatura
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 4,81 KB
DEKLINABIDEAK: 1-ae 2-i 3-is 4-us 5-ei NOMINATIBOA: nor-nork BOKATIBOA: deikia AKUSATIBOA: nor-zer-zertzuk-nortzuk GENITIBOA: noren DATIBOA: nori-norentzat ABLATIBOA: non-nondik-nora-zerez 1.DEKLINABIDEA: -a -a -am -ae -ae -a / -ae -ae -as -arum -is -is 2.DEKLINABIDEA: mask// -us -e -um -i -o -o/ -i -i -os -orum -is -is neu// -um -um -um -i -o -o/ -a -a -a -orum -is -is et=eta=juntagailua/in=en IZAN ADITZA: ego sum, tu es, ille-illa-illud est, nos sumus, vos estis, illi-illae-illa sunt ADITZ JOKOAK: ego amo, tu amas, ille-illa-illud amat, nos amamus, vos amatis, illi-illae-illa amant LATINETIK EUSKARARA: Latinetik -r batez hasten diren hitzek, euskaraz a- edo e- bokale protetikoa hartzen dute (rex-errege, ratio-arratoia, rota-errota, roma-erroma, rosa-arrosa)/ Latinezko p, t, k (b, d, g) ozendu egiten dira euskaraz l eta n delakoen segidan (tempus-denbora, voluntas-borondatea, adventus-abendua, sementis-zemendi-azaroa {haziak ereiten dira}, caememtum-zimendu {piedra para edificar, oinarria egiteko}
ZEUS-JUPITER: Jainko-jainkosen eta gizakiaren aita eta errege.ATENEA-MINERVA:Gerratearen, jakinduriaren eta ofizioen jainkosa.DEMETER-ZERES: Nekazaritzaren eta lurreko fruituen jainkosa.AFRODITA-VENUS: Maitasunaren eta edertasunaren jainkosa.ARES-MARTE:Gerraren eta adorearen jainkoa.HERMES-MERKURIO:Merkataritzaren jaikoa, bidaiarien babeslea, jainkoen mezularia.POSEIDON-NEPTUNO:Itsasoko, ibaietako eta lakuetako uren jainkoa.HADES-PLUTON:Hildakoen eta infernuetako jainkoa.HEFESTO-VULKANO:Suaren eta sutegien jainkoa, errementarien babeslea.DIONISIO-BAKO:Jaien, mahats-bilketaren eta antzerkiaren jainkoa.
Erromanizazioa:Erromaren konkista, zeinetan konkistatu zuten herrialdeetan, beren kultura, erlijioa, ohitura eta hizkuntza inposatu zuten.Nola zegoen antolaturik euskal herria erromatarrak iritsi baino lehen?Euskal Herria tributan banaturik zegoen, talde etnikoetan:Antigoiak (Kantabria)Karistiarrak (Araba, Bizkaia)Barduliarrak (Gipuzkoa, Araba)Baskoiak (Nafarroa)Akitaniarrak (Iparraldea)Nola banatu zuten erromatarrek euskal herria lur eremuak? Zeren arabera? Zer eragin izan zuen horrek gure hizkuntzan?Ager Vasconum (landutako lurra eta gainazal laua, Araba eta Nafarroan). Bertan euskara gehiago galdu zen erromatarrak lur horietan agintzea errazagoa zelako.Saltus Vasconum (Basoz betetako lurra, erliebe malkartsukoa eta larre arrunteko lurraldea, Gipuzkoa eta Bizkaian). Bertan euskara gutxiago galdu zen, erromatarrak inposatzeko lurralde zailagoa zelako.“Homo sum, humani nihil a me aliemum puto” Gizakia naiz, hortaz ez dut gizatiarra den ezer nigandik arrotz hartzen. “Excusatio non petita, accusatio manifesta” Eskatu ez dituzten aitzakiak ematean, zure burua salatzen duzu. “Tempus fugit” Denborak ihes egiten du. “Homo homini lupus” (est)Gizakia gizakiarentzat otsoa da. “Omnia mea, mecum porto” Nirea den guztia, nirekin daramat. “Si vis pacem, para bellum” Bakea nahi baduzu, borrokarako prestatu. “Vulpes pilum mutat, non mores” Azeriek ilea aldatzen dute baina ez jokabidea. Nahiz eta itxuran aldaketa bat eman, barrutik ez du aldaketa hori eman, berdin jarraitzen du.
ZEUS-JUPITER: Jainko-jainkosen eta gizakiaren aita eta errege.ATENEA-MINERVA:Gerratearen, jakinduriaren eta ofizioen jainkosa.DEMETER-ZERES: Nekazaritzaren eta lurreko fruituen jainkosa.AFRODITA-VENUS: Maitasunaren eta edertasunaren jainkosa.ARES-MARTE:Gerraren eta adorearen jainkoa.HERMES-MERKURIO:Merkataritzaren jaikoa, bidaiarien babeslea, jainkoen mezularia.POSEIDON-NEPTUNO:Itsasoko, ibaietako eta lakuetako uren jainkoa.HADES-PLUTON:Hildakoen eta infernuetako jainkoa.HEFESTO-VULKANO:Suaren eta sutegien jainkoa, errementarien babeslea.DIONISIO-BAKO:Jaien, mahats-bilketaren eta antzerkiaren jainkoa.
Erromanizazioa:Erromaren konkista, zeinetan konkistatu zuten herrialdeetan, beren kultura, erlijioa, ohitura eta hizkuntza inposatu zuten.Nola zegoen antolaturik euskal herria erromatarrak iritsi baino lehen?Euskal Herria tributan banaturik zegoen, talde etnikoetan:Antigoiak (Kantabria)Karistiarrak (Araba, Bizkaia)Barduliarrak (Gipuzkoa, Araba)Baskoiak (Nafarroa)Akitaniarrak (Iparraldea)Nola banatu zuten erromatarrek euskal herria lur eremuak? Zeren arabera? Zer eragin izan zuen horrek gure hizkuntzan?Ager Vasconum (landutako lurra eta gainazal laua, Araba eta Nafarroan). Bertan euskara gehiago galdu zen erromatarrak lur horietan agintzea errazagoa zelako.Saltus Vasconum (Basoz betetako lurra, erliebe malkartsukoa eta larre arrunteko lurraldea, Gipuzkoa eta Bizkaian). Bertan euskara gutxiago galdu zen, erromatarrak inposatzeko lurralde zailagoa zelako.“Homo sum, humani nihil a me aliemum puto” Gizakia naiz, hortaz ez dut gizatiarra den ezer nigandik arrotz hartzen. “Excusatio non petita, accusatio manifesta” Eskatu ez dituzten aitzakiak ematean, zure burua salatzen duzu. “Tempus fugit” Denborak ihes egiten du. “Homo homini lupus” (est)Gizakia gizakiarentzat otsoa da. “Omnia mea, mecum porto” Nirea den guztia, nirekin daramat. “Si vis pacem, para bellum” Bakea nahi baduzu, borrokarako prestatu. “Vulpes pilum mutat, non mores” Azeriek ilea aldatzen dute baina ez jokabidea. Nahiz eta itxuran aldaketa bat eman, barrutik ez du aldaketa hori eman, berdin jarraitzen du.